CLV, NĐ, QT
Bút danh Yến Lan
Trong làng văn, ai cũng tìm cho mình một bút danh mang ý nghĩa khó quên; người thì lấy tên làng, tên dòng sông quê hoặc một kỷ niệm nào đó trong đời. Chắc chắn chỉ có ba tôi, người duy nhất lấy tên hai thiếu nữ yêu mình làm bút danh:
Thầy Lang tên thật là Lâm Thanh Lang. (Lan có g) Thầy và 12 học trò quây quần bên nhau, trong một gian nhà mái ngói âm dương, đối diện với cây me cổ thụ. Trước khi làm thầy, chàng đã nổi tiếng là người hay thơ. Các nữ sinh thường đọc thơ và chuyện ngắn của chàng trên các tạp chí với bút hiệu Xuân Khai.
Tài thơ và cách ăn nói nhỏ nhẹ, có duyên của chàng làm xiu lòng nhiều thiếu nữ. Dáng người phong độ, gương mặt ưa nhìn, ánh mắt trong sáng, tất cả toát lên vẻ thông thái, làm các thiếu nữ ở huyện đêm nhớ, ngày mong…
Họ đến lớp học thầy chỉ để bàn tán về thi sĩ hay thơ, đẹp trai hơn là để thu lượm kiến thức.
Trong giờ học, có lúc đang bình giảng thơ, học sinh bỗng thấy thầy khựng lại và hướng ánh mắt nhìn ai đó, các học sinh nam quay nhìn theo và phát hiện ra nơi đó là chỗ ngồi của cô thiếu nữ rất tình tứ nhìn thầy, khiến thầy đột ngột dừng lại…
Tôi không biết ông già tôi đẹp trai cỡ nào mà má tôi cũng hay nói tới điều này. Còn anh Quách Giao, con bác Q,Tấn đã nói với tôi: “Ba em hồi trẻ đẹp trai lắm đó, thiếu nữ nào thấy cũng mê chứ không phải mình má em đâu”
Lớp học của thầy, có hai thiếu nữ khá dễ thương; họ cùng tầm tuổi và vóc dáng. Cô tên Yến, cô tên Lan. Hai cô thương nhau như chị em ruột, đi đâu cũng có nhau. Cả hai đều thương thầm nhớ trộm; mê thơ và giọng đọc của thầy Lan lắm. Một hôm, không biết là vô tình hay cố ý, hai cô nói rõ to như để thầy nghe được “Tao với mày chơi thân nhau như vầy, sau này có lấy chồng, chỉ lấy chung một người thật đẹp trai làm chồng, để chúng mình khỏi xa nhau” . Nghe lõm trọn câu nói của hai nữ sinh, thầy Lang tủm tỉm cười ý nhị! Ít lâu sau, cô Yến theo gia đình chuyển vào Nha Trang. Tình bạn của họ bị chia xa. Cô Lan vẫn đều đặn một mình đến lớp thầy Lang học.
Không lấy được chàng thi sĩ, cô Lan nhất quyết đi tu. Cô vào tu tại chùa Sư Nữ ở Phan Thiết. Cả nhà tỏa khắp nơi tìm, nhưng bóng dáng cô như biến khỏi mặt đất? May có bà chị họ đi lễ Phật, gặp, lén báo tin về gia đình. Chàng thi sĩ họ Lâm khăn gói theo anh trai cô, vào tận chùa đón về. Và bài thơ “Phan Thiết” có 18 câu đã ra đời. Xin trích:
Ôi Phan Thiết, sông Cầu, Lăng Cô, Đà Nẵng
Đến một lần chỉ để nhớ mãi không khuây
Đêm lạnh, tóc mai dầm hướng gió
Nặng tình xanh trăn trở giữa chăn đơn
Tôi thức uống bầu sao từng hớp nhỏ
Gạn vô lòng chất biếc mỗi tình thương ….
4/1944
Sau bước ngoặc này, cô Lan và thầy Lang gắn bó hơn. Mặc mẹ kế ngăn cản “ Lấy con Lan là lấy gái nạ dòng”; mặc cha cô Lan cấm đón. Hai người vẫn lén rủ nhau xuống bãi biển Qui Nhơn, ra Đập Đá trên những chuyến xe ngựa rất lãng mạng.
Cha cô thấy họ quá quyết tình, đành chấp nhận để con gái cưng lấy chàng thi sĩ mà không màng đến nữa việc có môn đăng hộ đối hay không!
Cô Yến ở Nha Trang nghe tin, gửi thư ra động viên, vun đắp cho hai người nên duyên vợ chồng và tế nhị rút lui lời thề lấy chung chồng năm xưa năm xưa!
Tội nghiệp, trong lần đi tản cư, chiếc thuyền chở gia đình cô bị lật, làm chết hết! Biết tin, chàng thi sĩ Xuân Khai, nhớ lời thề ngây thơ của đôi bạn, và để kỷ niệm tình bạn của họ, ông thay bút danh Xuân Khai thànhYến Lan
Riêng bút danh Xuân Khai, bác Quách Tấn có thắc mắc:
“…hiệu Xuân Khai có người bảo rằng do câu thơ cổ “ xuân khai hoa bản địa” mà ra. Tôi nghĩ tên chú là Lâm Thanh Lang, chữ lang có nghĩa “chàng” hoặc “cây cau” chứ có phải “Lan” là hoa lan đâu mà dùng “trích cú“ như vây?”
Trong cuốn “Phong trào thơ mới 1932-1945” giáo sư Phan Cự Đệ cho rằng, nhóm thơ có cả Bích Khê và Hoàng Diệp.
Ông vẫn giữ ý kiến của mình khi tái bản. Điều này, không đúng. Bác Quách Tấn khẳng định “Tứ linh chỉ có 4 người: Hàn, Yến, Quách, Chế. Mỗi người mang tên một linh vật.
Theo bác, người đầu tiên dùng bút hiệu của nhóm Tứ linh trong thi đàn là Hoài Thanh.
Bút danh Hàn Mặc Tử
Hàn Mặc Tử tên thật là Nguyễn Trọng Trí. Khi mới vào làng thơ, ông lấy bút danh Minh Duệ Thị. Bút danh này ít ai biết, ông đổi là Phong Trần. Nhìn vóc hạt thư sinh của ông, bác Tấn chọc vui “anh người mảnh mai như cây sậy, làm sao chịu được Phong Trần mà ước? ” và cũng bị một bà cụ thâm nho ở Bình Định nói tên này không phù hợp với tính cách Hàn nên đã khuyên đổi bút danh. Ông Trí bèn lấy chữ đầu của nơi sinh “Lệ Mỹ” và chữ đầu của quê cha “Thanh Tân” ghép lại thành “Lệ Thanh”. Bút danh này ông rất vừa ý, nhưng bác Quách Tấn lại trêu. “Bộ anh ngó dễ thương mà hiệu Lệ Thanh nghe cũng “yểu điệu thục nữ”, vậy tôi gọi anh là cô Lệ Thanh cho thêm duyên”. Ông Trí chẳng nói gì, ít lâu sau thấy người ta thấy tên Hàn Mạc Tử xuất hiện trên các báo. Hàn Mạc có nghĩa là ”rèm lạnh”, ông cho là độc đáo, đến khoe với bác Quách Tấn.. Bác Tấn cười mà rằng “Kể cũng ngộ thật. Tránh kiếp PhongTrần lại đi làm khách hồng nhan. Sợ kiếp hồng nhan đa truân lại đi làm kiếp Rèm Lạnh. Tránh lờ chui vào lưới, sao lẩn quẩn quá thế?” Ông Trí bực quá “Anh này thật đa sự, không biết đặt cái đếch gì cho vừa lòng anh”. Bác Tấn hướng cho ông lối ra “nếu đã có rèm mà thêm bóng trăng vào, hỏi còn cảnh nào nên thơ bằng?”. Ông Trí bàn với bác Tấn một lúc, rồi lấy bút vạch thêm vành trăng non lên đầu chữ a ra chữ ă. Chỉ thêm một cái dấu thôi mà nghĩa khác hẳn. Từ “Rèm lạnh” giờ thành “Bút mực.” Sau đó, ông Trí thích chí nói: “Đã có bóng trăng rọi vào, thì từ nay danh tôi cũng như thơ tôi sẽ mỗi ngày mỗi thêm rạng ngời như bóng trăng”.
Nguồn: “Nhớ bóng ngày qua” Hồi ký của Quách Tấn
Bút danh Chế Lan Viên
Tờ Văn Nghệ – Người văn. Số …. đề cập đến bút danh này .
PV: Nghe nói, bút hiệu của nhà thơ Chế Lan Viên xuất phát từ tình bạn với ông?
YL: Nói đúng hơn chữ “Lan Viên” là từ tên tôi và một bài thơ của tôi. Hoan làm thơ từ lúc 12, 13 tuổi, đầu tiên lấy bút danh từ những địa danh ngoài quê hương Quảng Trị như: Mai Lĩnh, Thạch Hãn, Thạch Mai. Khoảng 1934, tôi xa nhà xuống Qui Nhơn học. Đêm trước ngày ra đi, thấy trời đã tối mà cha tôi vẫn thắp đèn dầu tưới lan, tôi xúc động làm bài thơ
Rồi đây mỗi ngã một thân đơn
Con ngọn dèn xanh, cha mảnh vườn
Đêm lụi đèn tàn ai gạt bấc
Vườn lan ai ấy tưới thay con
Khi nghe tôi đọc hết bài thơ, Hoan xúc động rơm rớm nước mắt. Sau vài giây im lặng, Hoan chậm rải nói “Mình muốn làm một cái gì đó để kỷ niệm bài thơ và tình bạn của chúng ta”. Và Hoan đã thực hiện lời nói ấy; các bài thơ đăng trên “Tiếng trẻ” sau này Hoan đều lấy bút danh là “Lan Viên”.
Đến năm 1936 Hàn Mạc Tử có bài thơ “Thi sĩ Chàm” tặng Hoan, ghi mấy chữ là “Tặng Chế Bồng Hoan”. Nhà thơ Nguyễn Viết Lãm nhân lúc đến thăm bạn, ở bên bờ đầm Thị Nại, nơi Hoan đang trọ học. Xem thấy dòng đề tặng ở trang sách, bèn góp ý với Hoan “Hoan nên ghép hai tên lại làm kỷ niệm”.
Lúc ấy, bản thảo tập “Điêu tàn” vừa xong, Hoan lấy bút danh “Chế Lan Viên” và gửi cho Nguyễn Xuân Sanh, nhờ in ở Hà Nội. Từ đó trên thi đàn văn học Việt Nam người ta thấy bút hiệu – Chế Lan Viên.
{jcomments on}
Cám ơn chị Lâm Bích Thủy những bút danh của các nhà thơ ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt chị há.
Chị Thủy thân mến
Những bút danh đều có một lịch sử thật đáng yêu.Cám ơn câu chuyện nhỏ của chị .
Cảm ơn Dạ Lan cảm ơn Thu Thủy. Bình Định quê mình đúng là địa linh nhân kiệt phải ko các em. Một nơi hẻo lánh, xa mặt trời mà đã sản sinh ra nhiều danh nhân nổi tiếng trong cả nước. Những bút danh của họ cũng là một huyền thoại được lưu lại cho đời sau.
Cám ơn chị Lâm Bích Thủy đã cho mình đọc đượcnhững bút danh của các nhà thơ thật lý thú!
Chị Thủy thân mến.
Xem bút danh các cụ thật lý thú. Cảm ơn chị đã viết về vấn đề mà ít ai biết.
Chúc chị vui và thành công trong mọi việc.
Chị Thủy cảm ơn Kim Loan và Kim Liên nhé. Mình viết mà được các em xem và chấp nhận là vui lắm .
Chị cũng chúc các em thành công và khỏe mạnh.
Cảm ơn chị LBT đã cung cấp thông tin về xuất xứ các bút danh của nhà thơ nổi tiếng
cám ơnCBT đả cho biết lai lịch cuả những thi sĩ với bút danh hay thiệt nghen .Công chị ST đáng qúi. Chúc chị vui
Cảm ơn hai bạn trẻ Hiếu Thảo và Mộng Cầm. Ngày 4 chàng trai họp lại thành Tứ hữu Bàn Thành thì người yêu thơ rất hâm mộ. Có người đặt thơ ca ngợi. Bài thơ sau đây là của anh Nguyễn Đức Sung.
Tấn bộ bồng lai lạc cảnh khoan
Hoan tình hội hiệp tứ thi lang
Trí hân khôi thỏa tâm hoài vọng
Lan phóng hương nùng nhập tửu bang
Tạm dịch:
Tấn tới bồng lai vui cảnh tiên
Hoan tìm hội đủ bốn thi nhân
Trí sáng đẹp lòng bao mong nhớ
Lan tỏa hương nồng nhập xứ men
Và bốn chàng trai này mỗi người mỗi vẻ, bằng văn chương của mình làm rạng danh cho quê hương xứ Nẫu.
Đọc rất thích bốn câu thơ này… Thơ rất thơ?/ ý tứ rất nhiều mỹ cảm, Chia sẻ vơí chị, chị có công gom tụ những tinh hoa cuả thi ca
Rất tự hào về nhóm Tứ Linh của Bình Định, họ đã làm nên một quê hương ” địa linh nhân kiệt”
“Ôi Bình Định sao nằm trong mãi mãi…
Đĩa dầu vơi tim cháy ngọn âm âm…”
Từ bài thơ đó mà sau này như thế hệ tụi em và con cháu mới hiểu được thi sĩ YL hơn.
Cám ơn chọ LBT. Chúc chị vui, khỏe.
Đọc câu chuyện chị kể “về Tứ hữu Bàn Thành của xứ Nẫu “,xuất xứ các bút danh của các nhà thơ thật thích. Cám ơn chị.
Cám ơn LBT đã cho mình biết được những bút danh của các nhà thơ tiền chiến Chúc BT thật nhiều niềm vui và sức khoẻ
Mình cũng rất hân hoan bởi những sẻ chia của các bạn Kim Đức, Nguyễn Tiết, Cẩm Tú Cầu. Xin gửi đến bạn đọc lời chúc tốt đẹp nhất
Bác Tấn hướng cho ông lối ra “nếu đã có rèm mà thêm bóng trăng vào, hỏi còn cảnh nào nên thơ bằng?”. Ông Trí bàn với bác Tấn một lúc, rồi lấy bút vạch thêm vành trăng non lên đầu chữ a ra chữ ă. Chỉ thêm một cái dấu thôi mà nghĩa khác hẳn. Từ “Rèm lạnh” giờ thành “Bút mực.”. Một chi tiết thật hay! “Nguyệt lai môn hạ nhàn”. Cụ Quách Tấn thật thâm nho.
Chị Lâm Bích Thủy nhờ chị mới biết được vì sao nhà thơ Yến Lan có bút hiệu nữ Tính đậm đà thì ra đó là tên của một đôi bạn thân cùng có tâm tình tha thiết với thi sĩ, cám ơn chị .
Chào ái nữ của nhà thơ Yến Lan.
Tui rất ngưỡng mộ các nhà thơ Tứ Hữu Bàn Thành
Xin chào các bạn trẻ Q.Tuyên,NOK, Đặng Danh.
Tuyên ơi, thực ra đã có nhiều người biết điều đó rồi em ạ. Và mối tình của ông bà già nhà chị đã trở thành huyền thoại đó nghen.
Còn em NOK-em cũng là một người rất là thâm nho đó. Nhiều thành ngữ, nhiều tích em biết chúng minh cho điều đó.
Còn Đặng Danh, bạn tự hào về Tứ Hữu Bàn Thành là đúng rồi, mình cũng tự hào mà. Nhóm thơ đã có những người trở thành huyền thoại trong lịch sử phát triển của nền VH nước ta.
Chị Bích Thuỷ thân,
Xin nói thêm cái tài tình của nhà thơ Quách Tấn ở chỗ sử dụng dấu ă trong việt ngữ dể biểu tượng cho vần trăng khuyết và còn thay đổi ngữ nghĩa của từ “MAC” và “MẶC”: “Mạc”(nôm) là cái màn, tấm rèm cửa. Còn “Mặc”(hán): Mực, Đen, Huyền nhiệm. Như vậy chữ Hàn Mặc có nghĩ đen là “mực lạnh”, trong bút danh mới của thi sĩ em nghĩ không có chữ nào là “bút” cả. Không dám nhận là thâm nho như chị nghỉ, chẳng qua là bố em lúc sinh thời có dạy em một ít thôi. Em chỉ rất thích các bài viết của chị, cảm nhận và mạo muội viết vài ý kiến thô thiển những mong chị và các anh chị cộng tác viên Hương Xưa góp ý chỉ bày là em vui lắm rồi.
Thân kính,
NOK
Cảm ơn chị B.Thủy đã cho đọc những mẫu chuyện rất lý thú như thế này. Em rất ngưỡng mộ nhà thơ Yến Lan và thấy ông rất thiệt thòi, người thi sĩ yêu quê, yêu cái chữ trọn cả đời mình mà ít may mắn trong cuộc sống. Em hiểu những bài viết của chị là để tìm lại công bằng cho cha mình.
Chúc chị sức khỏe dồi dào và thành công
Chào Hoàng Lan. Em thật hiểu vấn đề. Cảm ơn em nhé
Cảm ơn NOK. Những điều em nói đó chính là thâm nho chứ còn gì mà khiêm tốn hè. Ông chị có dạy : thiên=trời, địa=đất, tử=mất, tồn=còn, tử=con,tôn=cháu, lục=sáu, tám=ba, gia=nhà, quốc=nước, tiền=trước, hậu=sau, ngưu=trâu, mã=ngựa (cự?)=cựa, nha=răng, ?=trăng, cẩu=chó… dương=dê, qui=về, tẩu=chạy, bái=lạy…khái=đi, lại=lại, nữ=gái,nam=trai, ái=yêu, ?=ghét…em diền những chữ đúng vào dấu hỏi giúp chị, chị quên rồi.Nhiều lúc cần ko biết tìm đâu.
Chị BT thân,
Chị vào Google và gõ ” Tam thiên tự ” ( 3 ngàn chữ) là có thôi, Ví dụ :
nha = răng, vô = chăng (không), hữu = có, khuyển = chó …
khứ = đi ( không phải khái ), tăng = ghét … nguyệt = trăng, nhật = ngày, minh ( bao gồm 2 chữ nhật và nguyệt ghép lai ) = sáng…
Thật ra người xưa đã nói ” Kiến thức là những gì còn lại sau khi đã mất tất cả “. Em còn nhớ ít lăm chị BT ạ, cũng bởi làm nghề nông đôi khi phải chạy theo thời vụ,cả ngày trên đồng, về nhà mệt quá nên ít có thời gian đọc sách nên kiến thức hết sức hạn hẹp và không up date nữa.
Chào chi. Chúc chị có nhiều niềm vui trong cuộc sống.
Cảm ơn NOK đã giúp cách tìm Chúc em thu hoạch được mùa sản lượng cao và khỏe mạnh .