nữa …. Họ giải
thích là cần đánh số chỗ ngủ để  tránh cãi cọ và  sự đoàn kết rất cần
thiết để chống lại những băng đảng khác, thường vũ trang bằng dao lam,
mảnh  chai vỡ…đến ăn cắp giày, tiền xin được hay những thức ăn thừa.
Họ nằm có vẻ chật chội, người nọ tiếp xúc với người kia, nhưng như thế
cũng là một phương thức chống lạnh; họ cho những kẻ kém may mắn và
“nghèo” hơn mình mượn những tấm mền để đắp qua đêm. Tối nay bên cạnh
họ còn một nhóm khác, dẫn đầu là Peppina Leonoris, một gái làng chơi
lỡ vận. Bà đang lên cơn sốt vì mầm liệt kháng HIV và đang được Barbara
Tedeschi chăm sóc. Đây còn là nhóm hút xách, những kẻ đàn em khác đang
ngất ngây vì đợt chích choát cuối cùng.
Nói đến đây, khuôn mặt Maria bỗng như buồn hẳn lại. Cô như chợt nhớ
ra một điều gì, trên vầng trán hai hàng chân mày nhíu lại như muốn
giao nhau :
– Nói chung, phần đông họ là những kẻ đã đoạn tuyệt với gia đình.
Dĩ vãng và thời gian đã làm mờ trí nhớ nhưng nhiều người không chịu
nổi cô đơn. Mấy năm trước tôi có quen một trường hợp rất cá biệt: Một
lão  barbone sống riêng lẻ, hoàn toàn biệt lập với các người cùng
giới. Và tâm sự bi thảm của lão ta đã ám ảnh tôi một khoảng thời gian
dài dằng dặc.
Thấy chúng tôi đưa mắt khuyến khích, Maria uống một ngụm
nước rồi bắt đầu câu chuyện. Căn phòng lúc ấy im phăng phắc.
&

Mùa Đông năm ấy trời đột nhiên trở rét. Nhiệt độ bỗng nhiên xuống
thấp. Nha khí tượng tiên đoán  là suốt mười ngày liên tiếp nhiệt kế có
thể sẽ hạ xuống thêm  đến 5, 6 độ; đêm  có khi đạt tới âm ba, bốn độ,
và độ ẩm có thể sẽ tăng đến một trăm phần trăm. Nhưng điều nầy thì
Renato Cantone không thể nào biết được. Mà dù có biết thì chắc lão
cũng chẳng thể làm gì hơn. Đêm ấy, cũng như những đêm trước lão cũng
chỉ còn nước thu dọn các chai lọ cho vào túi nylon, ôm đống thùng giấy
và xấp mền  để đến núp trên vỉa hè của một cửa hàng ngoài phố Tritone.
Chỗ ngủ qua đêm của lão nằm gần cổng ra vào, dưới hàng chữ “hoan
nghênh quý khách”. Nơi đây ban ngày tấp nập người qua lại, nhưng đêm
đến đó là chỗ trú ẩn của kẻ không nhà.
Từ mấy năm nay  lão đã chọn vỉa hè nầy, trước hết vì  nơi đây ít lạnh
và kín đáo hơn là nằm trên những băng gỗ lộ thiên. Nơi đây, dù đơn
độc, lão vẫn cảm thấy an toàn và ít khi bị bọn trẻ khạc nhổ lên người,
chửi bới, tạt nước lạnh hay bị vất rác… mà những năm gần đây đã
thành một trò giải trí của những băng đảng du côn. Bọn trẻ được kích
thích và huấn luyện bỡi những phim tàn bạo chiếu hằng ngày trên màn
ảnh TV, thường thình  lình xuất hiện trong đêm  và những kẻ không nhà
lâu nay đã trở thành mục tiêu cho những trò  bạo  hành của chúng .
Trò chơi của các băng đảng có khi còn vượt ra ngoài mọi giới hạn về dã
man và tàn nhẫn nữa. Đã có nhiều trường hợp bọn trẻ chế xăng lên những
gã barbone đang say ngủ, châm lửa, rú lên cười khoái trá rồi phóng xe
tẩu thoát khi ngọn đuốc người bùng lên trong đêm tối với tiếng gào
thảm khốc.
Vỉa hè đó là giang sơn riêng biệt của Renato, một lão già thuộc lứa
60-65 chứ chưa già lắm. Tối đến, sáng đi, lão không làm phiền hay quấy
nhiễu gì nên chẳng ai nỡ lòng xua đuổi lão. Từ lâu tiếp xúc và giúp đỡ
lão, tôi đã âm thầm quan sát là lúc nào lão cũng cô độc một mình. Cuộc
sống của lão hoàn toàn biệt lập. Lão chẳng mấy thích kết đoàn hay sống
thành nhóm như những kẻ đồng cảnh khác.
Tối đó, cũng là một đêm trong tuần lễ trước Giáng sinh, nhìn đường phố
băng giá mà lão vẫn khăng khăng từ chối chuyển vào nơi tiếp nhận, rồi
sự cô độc của lão đã làm lòng tôi ái ngại. Bỗng dưng tôi nghĩ đến sự
cô lẻ của mình. Bạn trai của tôi vì công việc nên còn ở  Luân Đôn cho
đến cuối tuần, và đêm nay tôi sẽ ăn tối một mình bên ánh đèn màu chớp
sáng của cây Noel đặt ngoài phòng khách.
Tự dưng tôi nghĩ là tại sao không mời lão Renato một bữa ăn tối. Biết
đâu không khí gia đình có thể  giúp cho lòng lão bớt khô cằn, và buổi
nói chuyện với lão sẽ chẳng giúp cho tôi hiểu thêm về đời sống của
những barbone khác. Điều ấy cũng sẽ có lợi cho công việc của tôi.
– Nầy Renato, những ngày nầy trời lạnh lắm. Nếu ông muốn tôi xin được
phép mời ông  về nhà ăn tối.
Khi tôi hỏi lần đầu cặp mắt  của lão vẫn không rời những ánh đèn màu
nhấp nháy trước mặt, có vẻ như không hề nghe tôi nói, nhưng sau khi
tôi lập lại lần nữa thì lão quay lại nhìn tôi. Trong đôi mắt đờ đẫn đó
tôi chợt thấy  một tia sáng xuất hiện. Môi lão mấp máy như muốn nói
gì. Nhưng lão vẫn yên lặng. Tôi vô cùng thất vọng vì chỉ vài giây sau
đó, lão đã thẫn thờ bỏ rơi tôi để quay về phía những ánh đèn màu. Tôi
ngạc nhiên và bàng hoàng, và lần đầu tiên, tôi nhìn lão một cách chăm
chú.
Tuy áo quần xốc xếch, tóc tai bơ phờ nhưng khuôn mặt lão già vẫn còn
những nét đều đặn của một người đàn ông đẹp trai. Đôi mắt lớn, chiếc
mũi thẳng, vầng trán rộng và cao, cặp môi dày với chiếc miệng rộng.
Nhưng điều đặc biệt khiến tôi chú ý là cái nhìn sáng quắc, mái tóc và
hàm râu quai nón bạc phơ. Màu bạc trắng tự nhiên chứ không phải vì năm
tháng.
Tưởng mình chưa chinh phục được niềm tin của lão nên tôi thất vọng bỏ
đi, nhưng đột nhiên lão gọi giật lại:
– Khoan. Nếu cô muốn thì chúng ta có thể ăn chung tối nay.
Tôi vui mừng quay lại, hối hả thu dọn giúp lão đặt những thứ đồ vật
lỉnh kỉnh lên xe. Ánh mắt của lão nhìn tôi lúc đó  có vẻ nửa như bẽn
lẽn, nửa như ngượng ngùng. Lão theo tôi ra xe với những bước nhẹ
nhàng, chậm rãi. Chỉ lúc ấy tôi mới để ý là cánh tay phải của lão hơi
bị liệt.

Bữa cơm tối đơn giản nhưng diễn ra thân mật . Chúng tôi nói chuyện với
nhau vui vẻ. Giọng lão trầm và ấm, nói hơi nhanh, nhưng ngôn ngữ lão
dùng rất chuẩn và chính xác. Đêm đó tôi đi từ ngạc nhiên nầy đến ngạc
nhiên khác. Lão lang thang tóc trắng trước đây là một luật sư khá nổi
tiếng và thành đạt ở  Como, một thành phố thuộc miền Bắc Ý. Đời sống
sung túc, vợ đẹp, con ngoan. Rồi không hiểu vì sao, sau này tôi  mới
hiểu là vì không khí Giáng sinh, lão bỗng dưng kể lại những biến
chuyển của đời mình.

&

Câu chuyện bắt đầu từ hơn mười năm trước.
Sau một vụ kiện lớn, Renato tưởng mình là một luật sư bậc nhất. Sự
thành công chói lọi đó càng hun đúc thêm lòng kiêu hãnh về khả năng
nghề nghiệp của mình. Gã thấy cuộc đời mình vô cùng tươi đẹp và dù
chưa già lắm nhưng gã đã bắt đầu nghĩ đến việc thu xếp một cuộc sống
an  nhàn vì không còn bận tâm về kinh tế nữa. Nhưng định mệnh trớ trêu
đã quật gã ngã xuống như một sự trừng phạt của công lý vô hình.
Cú áp phe ấy là một vụ kiện chống lại một công ty lớn, đã mang lại cho
Renato một lợi tức bất ngờ. Một số tiền kếch sù mà trước đó gã chưa hề
nghĩ tới. Thực ra nó thuộc quyền sở hữu của thân chủ, kỹ sư Italo, chứ
không phải của gã, nhưng giờ chót, nhờ nhanh trí và nhạy bén do thói
quen nghề nghiệp, gã đã thay đổi tình huống kịp thời.
Kết quả đến dễ dàng hơn gã đã tưởng.
Mà không dễ dàng sao được! Từ nhiều tháng trước gã đã đứng sau lưng
Italo để hướng dẫn từng đường đi nước bước, và mọi việc đều xảy ra như
tiên liệu. Giám đốc phòng nhân viên của công ty đối nghịch là một kẻ
kiêu căng và hời hợt,  không bao giờ ngờ là đằng sau  kỹ sư Italo  có
luật sư hướng dẫn nên càng ngày càng tăng áp lực với anh, đã vô tình
phạm phải sai lầm nầy đến sai lầm khác. Hắn đã chủ quan vì, hơn 10 năm
công tác trong công ty, kỹ sư Italo luôn luôn chấp nhận mọi điều kiện
áp đặt mà không hề phản kháng;  gã giám đốc phòng nhân viên quá biết
tánh tình hoà nhã và không thích “có vấn đề ”  với công ty của anh ta
nên thẳng tay làm tới  mà không hề suy nghĩ đến những hậu quả nghiêm
trọng theo luật Ý, vốn rất bênh vực người lao động. Chính nhờ vậy mà
Renato đã “cài” công ty vào một thế vô cùng nguy hiểm về phương diện
pháp lý.
Kết quả là một sự sa thải nhân viên thật lạ đời và vô lý.
Khi tổ chức công đoàn phản kháng, ban giám đốc công ty nói là chỉ “giả
vờ ” sa thải để buộc kỹ sư Italo chấp thuận sự áp đặt của công ty, và
nếu anh ta đến văn phòng  để chấp nhận “đề nghị” của công ty thì sự sa
thải sẽ được vô hiệu hoá.
Dĩ nhiên là Italo  không đến. Anh ta nhờ luật sư Renato thương lượng
để tìm một  phương cách nhằm  bảo đảm quyền lợi của mình. Nhưng buổi
gặp ban giám đốc, Renato đã đơn phương  và đột ngột huỷ bỏ mọi thương
thuyết để sau nầy “có thể đưa sự việc ra toà” “ bồi thường sẽ cao
hơn”… những ý định hoàn toàn khác với những điều mà kỹ sư Italo mong
muốn nhưng không hề tham khảo ý kiến của anh. Chiều đó, bị Italo chất
vấn, gã đã giải thích là phần thắng đã nắm chắc trong tay nên không
cần phải thương lượng để làm mất thì giờ. Renato còn giải thích là nếu
Italo tìm được việc làm khác thì vụ kiện sẽ được kéo dài và điều nầy
càng thêm có lợi cho anh ta.
Suốt một năm, Italo không tìm được việc làm. Tình hình kinh tế ở
Milano vào những năm cuối thập niên 70 bắt đầu bất ổn định, và Italo
cũng đã lớn tuổi, từng có một vị trí cao trong hãng xưởng, nên không
dễ tìm ra một chỗ làm tương xứng. Tính cho đến ngày toà xử thì anh chỉ
có một tiếp xúc khả quan cho một công việc mới, nhưng trên thực tế thì
chưa có ký kết gì. Renato biết tất cả những chi tiết đó nhưng gã không
hề bận tâm. Giả sử là việc ra toà  thất bại, dĩ nhiên là độ rủi ro cho
thân chủ sẽ khá cao, nhưng phiá luật sư thì đâu có mất mát gì! Được
thì hưởng tất, còn thua, khả năng rất khó nhưng nếu xảy ra, thì kẻ
khác sẽ lãnh đủ chứ gã sẽ không bao giờ bị tổn hại, dù chỉ một nắm
lông! Và những toan tính ngấm ngầm nhưng chuẩn xác của gã đã được rắp
ranh chờ ngày đem ra thực hiện.
Buổi sáng họp toà tất cả đều tiến hành một cách bình thường. Italo tin
chắc là luật sư Renato sẽ bảo vệ mình nên rất yên tâm. Anh đâu có ngờ
là Renato chỉ tiếp xúc  vài phút với luật sư của phe đối nghịch trước
khi vào họp, mọi việc đã âm thầm chuyển hướng. Bất ngờ. Thiếu chuẩn bị
để đối phó với tình huống mới, anh đã  ký vào thoả thuận mà trước đây
anh chưa bao giờ nghĩ tới, thậm chí trong đó có cả việc sát nhập một
vụ kiện khác về sự khác biệt lương bổng và nhiệm vụ mà lâu nay anh đã
bỏ nhiều công sức thu góp hồ sơ, mà theo sự đánh giá của nhiều người
biết luật, riêng vụ nầy thôi anh có thể sẽ  nhận được bồi thường  hơn
nửa tỷ  lire. Số tiền thời ấy có thể mua được hai căn nhà lớn trong
thành phố. Nhưng trước sự thúc giục và giải thích của Renato là “không
còn cách nào khác”,  anh đâm ra lúng túng nên chỉ phản kháng nhẹ nhàng
và đã nhắm mắt ký vào biên bản. Trong thâm tâm, anh vẫn còn tin tưởng
vào sự chân thật của luật sư thân tín, nên đã hoàn toàn phó thác mọi
quyết định vào tay gã như một đứa trẻ con ngoan ngoãn. Lúc ấy anh chỉ
nghĩ là một luật sư tin cậy và tài năng đã làm như thế, chắc có một lý
do bí ẩn nào đó. Lúc nầy chưa tiện, nhưng thế nào Renato cũng sẽ giải
thích cho anh hiểu lý do.
Nhưng những ngày sau đó Renato biến mất. Italo ngạc nhiên vì trước đó
cứ hai, ba ngày là họ thông tin cho nhau, nhưng anh kiên nhẫn đợi chờ
và mãi  hai tuần sau Renato mới gọi điện thoại, thực ra để thăm dò
phản ứng của anh. Trong buổi điện đàm ấy, trước những lời giải thích
ấp úng, đầy mâu thuẫn  cùng với ngôn từ tráo trở, lật lọng  anh mới
hiểu ra sự thật đau lòng mà trước đây anh không bao giờ dám nghĩ  hay
nghi ngờ gì. Anh đã bị lừa gạt, được dẫn dắt cho đến khi mất việc để
gài ban giám đốc công ty vào những khó khăn về pháp lý và cuối cùng đã
bị bỏ rơi. Renato đã không hề bảo vệ anh. Gã đã thoả thuận với phe đối
nghịch để gỡ rối cho họ, không đưa vụ kiện ra toà và phỗng mất số tiền
mà lẽ ra phải thuộc về anh. Kết quả thoả thuận mà anh đã được “khuyên”
và ngây ngô ký kết, chỉ là những mảng vụn rơi rớt trên bàn,  còn chiếc
bánh ngọt thì Renato đã ngang nhiên cướp mất.
Với hàng ngàn lý do trong tay để thủ thắng, cuối cùng Italo chấm dứt
vụ kiện như một người có lỗi. Uất ức, anh cố tìm một bằng chứng về sự
phản bội nầy, nhưng anh quên rằng phần lớn  luật sư là những tay lừa
đảo chuyên nghiệp, không khi nào bỏ lại bằng chứng. Sự tìm tòi của anh
dĩ nhiên không kết quả.
Maria ngừng kể, nhìn ra ngoài trời, cô uống một ngụm nước rồi hạ thấp giọng :
– Câu chuyện trên đây thực ra chỉ là một trong những vô vàn
chuyện lừa đảo trong đời. Có khi tàn nhẫn. Nhưng điều làm tôi ám ảnh
và kinh hoàng bỡi vì viên kỹ sư kia chính là chồng của Teresa, cô em
gái duy nhất của Renato.
– Khốn nạn !
Vợ tôi không kìm được yên lặng. Maria quay lại nhìn cô và gật đầu đồng ý :
– Nhưng ngoài quan hệ gia đình, giữa Italo và Renato còn có tình bạn.
Chính lão Renato đã thú nhận là hơn hai mươi năm quen biết, Italo luôn
thương yêu và kính trọng lão ta như anh ruột của mình! Italo mồ côi
cha mẹ, quê ở miền Nam Ý. Sống ở thành phố Como, anh chỉ có gia đình
vợ là thân thiết.
– Còn cô em gái ?
– Hình như Teresa làm việc bán thời trong một  văn phòng bảo hiểm. Đời
sống của hai vợ chồng trước đây chỉ dựa vào đồng lương của Italo nên
tình hình lúc sau dĩ nhiên rất là căng thẳng. Nhưng sau “áp phe ”  thì
Renato lẩn luôn. Gã tránh mặt để khỏi gặp em gái dù trước đó họ liên
lạc hằng tuần và thường gặp nhau .
– Gã giải thích ra sao với gia đình về sự xa cách đột ngột nầy ?
– Đơn giản thôi. Một hôm gã làm mặt giận rồi vắn tắt giải thích cho
hai con rằng Italo và Teresa là hai kẻ vô ơn. Gã đã giúp không công,
thế mà sau khi đã bằng lòng ký kết, bọn họ vẫn còn nuôi ảo tưởng là có
thể nhận được nhiều tiền hơn nên chẳng những không cảm ơn mà còn giận
dữ và nghi ngờ luật sư nữa.  Một lối giải thích kiểu làm ơn mắc oán.
– Vậy mà hai đứa con tin à ?
– Chắc không hoàn toàn tin hẳn, vì bọn chúng thừa biết tính tình rộng
lượng của Teresa và Italo. Nhưng  bọn chúng còn trẻ, không hiểu nhiều
về pháp lý và cũng chẳng buồn để ý đến chuyện người lớn. Chắc Renato
cũng biết là các con bán tín bán nghi, nhưng điều quan trọng là tụi nó
không liên lạc được với họ, và để đạt được mục đích này, một hôm gã
làm như bị xúc phạm rồi cấm tất cả  mọi người trong gia đình quan hệ
với “lũ bội bạc”.  Tất cả đều trôi chảy.  Gã đóng kịch hay đến nỗi là
ít người nhận  thấy tại sao những tật xấu, khuyết điểm của cô em  gái
hiền hậu sau biến cố mới xuất hiện mà trước đây chưa hề có. Gã  đã
đánh lừa được nhiều người tuy không đánh lừa được lương tâm mình.
– Tội nghiệp cô em quá  !
– Phải. Chắc cô ta đau khổ vô cùng. Tôi nghĩ chẳng phải chỉ vì tiền
bạc, mà còn vì cách cư xử tàn bạo, tán tận lương tâm của Renato đối
với chồng mình. Đó là chưa kể đến nỗi đau vì tình cảm gia đình mất mát
và sự nhục nhã khi có một người anh  như thế.
– Câu chuyện về sau thế  nào ?
– Hình như sau kinh nghiệm đau xót ấy, Italo không còn gặp Renato nữa.
Anh có gửi cho Renato một bức thư kèm với một món quà, để vĩnh viễn
khép lại món nợ, vì trước đây anh có hỏi thù lao nhưng Renato khẳng
định là sẽ bảo vệ hai vụ kiện miễn phí, coi như “chuyện trong gia
đình”.  Sau đó Italo đã quyết định bán tất cả những gì có được, dẫn vợ
con ra ngoại quốc rồi bặt tin luôn. Mãi nhiều năm về sau, Renato mới
hay là vợ chồng anh đã qua Á Căn Đình lập nghiệp.
– Trong bức thư ấy chắc toàn là những lời thoá mạ và phẫn ức? Vợ tôi hỏi .
– Ngay lúc đầu tôi cũng nghĩ thế. Nhưng không. Và đây mới chính là sự
cao thượng của Italo. Trong bức thư  hơn 10 trang đánh máy, anh không
hề than van, phê bình hay phán xét mà chỉ nhắc lại những sự kiện và
tình cảm chứ không hề có một lời khiếm nhã. Nhưng chính vì thế mà
nhiều năm sau, Renato phải thú nhận  là cách cư xử của Italo đã cướp
mất linh hồn của gã.
– Thế sao? Anh ta đã viết gì vậy ?
– Bức thư dài lắm, không thể nào nhớ hết.  Nhưng may là Renato hãy còn
cất giữ và tối hôm  đó  gã quên và bỏ lại ở nhà tôi. Những trang giấy
nhàu nhò, sau nhiều năm đã úa vàng và khó đọc nhưng tôi cũng còn nhớ
một vài đoạn chính:  ” Ban đầu tôi đã định đến thăm và nhìn thẳng vào
mắt để cám ơn anh, nhưng sau tôi nghĩ  tốt nhất là viết cho anh một
bức thư. Lý do của sự chọn lựa nầy là ghi lại như một tài liệu, để giữ
mãi những sự kiện trong trí nhớ, mà dù đúng hay sai, đã trở thành kinh
nghiệm chua xót nhất đời tôi. Có một văn bản, tôi hy vọng rằng chúng
ta sẽ không dễ  dàng quên vì những bận bịu khác trong đời. Với ước
muốn ấy, anh cho phép tôi ghi lại đây những kinh nghiệm mà tôi và anh
đã cùng trải qua suốt một năm ròng “.
Sau đó anh kể lại những dữ kiện, những lời nói và đánh giá của Renato
về sự chắc  thắng rồi  nhắc lại mùa Giáng sinh, trước phiên toà chỉ ba
tuần lễ , hai anh em ngồi đối diện trước bàn ăn, cụng ly sâm banh thề
hợp lực tranh đấu, chống lại bất công. ” Nhưng tôi không muốn nhắc lại
những chuyện nầy để giới hạn rằng quan hệ tình cảm của chúng ta chỉ có
bấy nhiêu. Chắc anh cũng thừa biết là xưa nay tôi vẫn kính trọng và
quý mến anh như một người anh cả, thành viên của một gia đình mà sống
ở thành phố nầy tôi luôn luôn thiếu thốn. Còn về phần vợ tôi, Teresa,
tôi hy vọng là anh không có chút nghi ngờ nào. Từ nhiều năm nay, cô ta
không bao giờ  kể gì khác hơn là về anh trai mình, mà cô rất thương
yêu và gắn bó. Cô ấy luôn nói với tôi về anh, kể về quãng đời đã lớn
lên và trưởng thành trong cảnh đói nghèo như hai đứa bé mồ côi kể từ
khi người cha bỏ rợi mẹ và gia đình; cô ấy nhắc mãi về hoàn cảnh kinh
tế khó khăn bên người mẹ khó tính vì thiếu thốn, kể về những phấn đấu
khó nhọc bên nhau trong những tháng năm dài để có thể sinh tồn. Tôi
tin rằng cô ấy sẽ mãi mãi mang trong lòng những kỷ niệm và tình cảm
cao đẹp đã từng dành cho người anh mà cô hằng kính mến”. Và bởi những
gắn bó ấy mà Italo đã tin tưởng và đặt bút ký vào biên bản, chỉ vì
anh-vợ-luật-sư khuyên bảo và hối thúc. Nhưng sau vì không có lời giải
thích của Renato anh đã đi tìm những giải thích qua bạn bè hiểu
chuyện, rồi tóm tắt: “Hôm điện thoại, hai tuần sau phiên toà, anh muốn
biết là tôi có bằng lòng  hay không, vậy thì anh hãy đặt mình vào vị
trí của tôi để tưởng tượng thế nào là tâm trạng và hoàn cảnh thực : Để
chống lại một đề nghị có tính áp đặt,  hoàn toàn trái ngược với những
điều đã thoả thuận bằng văn bản của công ty trước đó, tôi đã  đến anh
để tham khảo ý kiến rồi sau nhờ những lời khuyên của anh tôi bị kéo
vào giông bão, và mất việc một cách vô lý; Bị xoá khả năng trở lại
nhiệm sở vì luật-sư-anh-vợ của tôi từ chối thương lượng với ban giám
đốc công ty nhưng tôi không hề được tham khảo trước ; Một năm mất
việc, không lương, với những lo âu, căng thẳng và tủi nhục rồi cuối
cùng ký kết vào bản thoả thuận  như người  có lỗi trong khi có cả
nghìn lý do để thắng. Đó là chưa kể đến chuyện đánh mất một vụ kiện
khác mà tất cả những người biết luật thường xem chắc sự bồi thường
như một quỹ tiết kiệm lâu năm. Còn hiện tại thì tôi vẫn chưa tìm được
việc làm ! Anh có bằng lòng không, nếu ở vào vị trí của tôi? Còn phần
tôi, xin thưa thật với anh, ngay cả đối với những người mà tôi không
ưa thích, tôi cũng chẳng nỡ  cầu mong cho họ gặp phải cảnh ngộ nầy”.
Sau đó Italo còn ví von  : ”  Tôi như người đến bác sĩ tin cậy để mổ
khúc ruột thừa, và sau nhiều lần mổ xẻ, vì những lý do bí ẩn, trở về
nhà không còn thận, không còn gan và mất đi buồng phổi, nhưng khúc
ruột thừa vẫn còn chình ình ra đó “. “Bạn bè trong công đoàn đã trách
tôi đã không uỷ thác cho họ về vụ kiện  chắc thắng nầy, có người trách
tôi thơ ngây và quá tin “người ” – cho đến lúc nầy chưa có ai trong
bạn bè biết luật sư là anh rể của tôi, tôi không dám nói ra điều ấy
chỉ vì tình yêu, vì kính trọng và để giữ gìn danh dự cho vợ của tôi –
còn những người khác còn nổi giận, nói luật sư đã hại mầy và cần phải
phản ứng. Nhưng để làm gì? Để tự mình trả hận hay lao vào tố tụng một
lần nữa khi không còn tin vào công lý?  Không, vấn đề ở đây đâu có
phải là luật pháp, bởi nó là vấn đề của lương tâm và lòng lương
thiện”.  ” Nhưng chắc chắn  không phải nỗi đau vì mất mát vật chất đã
làm thương tổn tôi và em gái của anh.  Mỗi sự mất mác hay thu được vật
chất  dĩ nhiên mang đến niềm vui và nỗi buồn, nhưng chỉ tạm thời,
trước hoặc sau gì cũng nhạt phai và biến mất, còn nỗi đau trong linh
hồn, sự tàn phá những kỷ niệm và giá trị gia đình…cần có thêm nhiều
thời gian hay sẽ không bao giờ lành được. Chúa ơi, tôi đau đớn nhìn
thấy nỗi đau và sự tuyệt vọng của vợ tôi, và “cũng ” là em gái của
anh, từ ngày ấy luôn thức trắng đêm vì thất vọng pha lẫn niềm ân hận
vì đã tin tưởng và giao phó tất cả mọi chuyện vào tay anh. Nhưng chúng
tôi đâu có thể làm gì khác hơn là tin ở anh mình “
Cuối thư còn có một đoạn khác:” Đành thôi! Tôi đã thất bại và thua
kiện, nhưng vẫn được an ủi rằng mình đã làm tất cả những gì có thể. Và
dĩ nhiên tôi bước ra khỏi câu chuyện đáng buồn nầy mà vẫn ngẩng cao
đầu, không có gì  phải ân hận hay hổ thẹn. Như một con người và như
một nhà chuyên môn.
Nhưng bây giờ chúng ta hãy nghĩ đến chuyện khác và để cho cuộc sống tiếp tục.
Với bức thư nầy, tôi xin gửi đến anh một món quà, để vĩnh viễn đóng
lại một chương đời có lẽ cay đắng nhất đời tôi, mà dù muốn hay không,
chúng ta đã cùng trải qua một năm dài căng thẳng. Có lẽ đây chỉ là một
món quà khiêm tốn, hoàn toàn khác với những gì tôi dự tính từ lâu,
nhưng hiện tại tôi không thể nào làm khác được, bởi lẽ đến giờ tôi vẫn
chưa tìm ra một việc làm cố định. Nhưng tôi tin là anh sẽ hiểu rằng
những giá trị vật chất không thể nào thay thế được lòng quý mến và
tình cảm tốt đẹp mà xưa nay tôi dành cho anh. Một lần nữa tôi xin cảm
ơn anh về những ý định đã giúp đỡ tôi, dù  trong khi thực hiện nó  đã
đi qua một khúc quanh khác, mà đến giờ vẫn chưa rõ lý do.
Nhưng xin anh đừng có bận tâm. Giờ nầy anh không cần phải giải thích
làm chi nữa. Tôi không có ý định viết bức thư nầy để than phiền, bình
phẩm hay phê phán gì anh. Tôi chỉ  hy vọng là anh sẽ  hài lòng và thoả
mãn về những gì anh đã chọn. Và mong anh hãy sống yên bình  và thanh
thản với linh hồn mình. Còn đối với tôi, câu chuyện buồn nầy đến đây
là vĩnh viễn chấm dứt. Tôi đã đau xót quá nhiều  và không muốn mở rộng
thêm vết thương nầy nữa.”

Món quà ấy ban đầu Italo nhờ một người quen chuyển hộ, nhưng Renato đã
tránh né không nhận  nên sau anh phải gửi thư qua đường bưu điện. Vì
phong bì đánh máy và không ghi tên người gửi nên Renato  cũng chẳng
ngờ,  gã mang tất cả thư từ  ở sở về nhà và đặt lên bàn, chờ khi nào
thuận tiện sẽ đọc một lượt.

Một buổi tối ở nhà một mình, Renato rảnh rỗi nên đem các thứ giấy tờ
ra kiểm lại. Khi mở  thấy thư của Italo, gã ngạc nhiên và chăm chú
đọc. Cơn giận bốc lên  ngùn ngụt, gã quẳng bức thư xuống đất.” Thằng
khỉ, đã ký rồi, bây giờ còn muốn gì nữa chứ”. Lúc đầu gã định cầm điện
thoại  chửi cho Italo một trận, nhưng sau nghĩ kỹ, gã lại thôi. Nó
đang còn ức, lỡ nổi nóng làm lớn chuyện thì chẳng có lợi gì. Mặc !
Muốn viết gì thì viết. Nhưng cái điều then chốt đâu có phải là nói cho
sướng miệng! Đằng nào thì mình cũng đã lấy tiền rồi, cứ làm tỉnh chờ
đợi một thời gian rồi thế nào đâu cũng sẽ vào đó. Nghĩ thế, gã mỉm
cười vu vơ, thầm phục cho óc thực tế  và khả năng suy nghĩ nhạy bén
của mình. Gã cầm bức thư  định mang đi đốt, nhưng nghĩ sao, gã lại cất
vào ngăn tủ .
Mấy ngày sau đời sống của Renato vẫn không có gì thay đổi. Công việc
dồn dập làm gã quên đi . Gã rất  hài lòng vì vừa thay được chiếc xe
hơi mới, lộng lẫy hơn và sắp tới sẽ cũng sẽ thay toàn bộ bàn ghế mới
trong villa mà không  còn phải bận tâm về chi phí. Bức thư  của Italo
như chìm trong quên lãng của sự hài lòng về cuộc đời xa xỉ và huy
hoàng trong tương lai.
Nhưng một hôm tạm rỗi việc, những dòng chữ của Italo bỗng nhiên gợi
lại trong trí nhớ rồi thẩm thấu vào tâm hồn gã. “Cho đến lúc nầy không
có ai trong bạn bè biết luật sư là anh rể của tôi; tôi không dám nói
ra điều  ấy vì muốn bảo vệ thanh danh cho vợ, bởi tình yêu và lòng
kính trọng cô ấy”. Lời lẽ  mỉa mai, cay đắng mà gã yên trí là đã chìm
quên, thực ra được lưu trữ khắp nơi, chỉ chờ một phút yên bình của gã
là liên tục dội về. Bức thư khoá kỹ trong ngăn tủ cứ hiện lên, chập
chờn trước mắt, như một ám ảnh và gã hiểu là mình cần đọc lại.
Vào một chiều thứ bảy, lúc vợ con đi mua sắm,  Renato pha trà, ngồi
nhâm nhi bánh ngọt và đọc lại các thứ giấy tờ. Sau đó gã đi lấy bức
thư của Italo. Nhưng khác hẳn tâm trạng của vài hôm trước, những hàng
chữ lần nầy như những nhát dao đâm vào tim gã. Những kỷ niệm của thời
thơ ấu và khung cảnh gia đình êm ấm cứ lởn vởn hiện lên trên từng
trang giấy làm  mồ hôi như nỗi nhục tuôn ra trên mặt gã, làm  ướt đẫm
cả hàm râu trắng.
Khi hàng chữ cuối cùng vừa dứt, gã vụt chạy vào phòng tắm, đóng cửa.
Người bồng bềnh như đang lênh đênh trên chiếc mảng gỗ bị xua đẩy bởi
muôn ngàn cơn sóng. Ruột gan gã đột nhiên  co thắt, dồi lên, dập
xuống…rồi ôm bụng ói ra, rũ rượi. Gã nôn mãi cho đến khi không còn
gì để ói ra ngoài được nữa. Thôi, thế là hết. Lúc này gã mới thấm thía
là tất cả  đã thực sự chấm dứt.  Là không còn gì nữa. Đó là một thứ
chung cuộc của tình huyết thống và từ nay gã sẽ không bao giờ còn gặp
Teresa nữa. Nhưng đôi mắt hiền từ, bao dung của người em gái dường như
chờn vờn đâu đó, và đang  âm thầm quan sát gã.
Gã chợt ngẩng đầu lên, nhìn bóng mình trong gương và chợt thấy một thứ
hình thù kì dị mà trước đây gã chưa bao giờ trông thấy.
Và, đột nhiên, gã vụt lao ra phòng khách. Gã lấm lét nhìn về phía cổng
villa rồi vội nhét bức thư vào túi áo. Cơn sợ hãi làm mồ hôi gã một
lần nữa toát ra như tắm. Nếu vợ con tình cờ biết được nội dung bức thư
thì cuộc đời của gã sẽ hoàn toàn tiêu tán. Cái lớp sơn đáng kính, giả
nhân giả nghĩa của gã sẽ hoàn toàn đổ vỡ, những vết sơn phết bên ngoài
sẽ rớt xuống; và Chúa ơi, thần tượng mà lâu nay gã cố gắng vẽ vời sẽ
hiện nguyên hình, và sẽ chỉ còn là một khúc gỗ mốc meo.
Gã ngồi thừ như thế cho đến lúc vợ con trở về nhà. Nhìn nét mặt bơ phờ
của gã, vợ  gã hốt hoảng: ” Renato, anh không khoẻ phải không ?”. Gã
lắc đầu.  “Mặt anh tái mét  thế kia! Anh thấy trong người thế nào?”.
“Anh có cần gì không?”. ” Anh có cần em gọi bác sĩ không?”. Gã  làm
thinh không đáp. Nhưng khi thấy vợ định cầm điện thoại thì bất thình
lình gã hét lớn: ” Đã bảo không mà. Hãy để cho tôi yên !”. Vợ và con
gã há hốc mồm kinh ngạc. Đây là lần đầu tiên họ thấy chồng và cha mình
nổi giận đến thế. Mọi khi, nếu có chuyện gì không vừa ý,  gã chỉ nhỏ
nhẹ  thuyết phục mọi người bằng lý lẽ. Và bằng thái độ vô cùng trìu
mến!
&
Kể từ  cái ngày định mệnh ấy, cuộc sống của Renato hoàn toàn thay đổi.
Những người thân bắt đầu nhận ra những thái độ và cách cư xử khác
thường của gã. Khi có điện thoại reo là gã chạy đến chụp ống nghe,
điều mà trước đây không ai thấy gã làm thế bao giờ. Gã trả lời điện
thoại bằng một giọng rất nhỏ, mãi lúc sau mới đổi lại giọng bình
thường. Còn chìa khoá thùng thư  ở  nhà chỉ còn mình gã giữ, sau khi
đã “vô ý ” làm gãy chìa khóa của vợ mà không có thì giờ đi làm chìa
khác. Gã kiểm soát thật kỹ các thư từ. Nỗi sợ là mọi người  nhận được
một bức thư khác của Italo thường làm gã giật mình, nhất là  khi có ai
nhìn gã với cái nhìn khác lạ.
Nỗi dày vò khốc hại bắt đầu theo gã như một bãi đờm kinh niên, có khi
lắng xuống nhưng cũng có lúc trào lên, ngạt thở, mà gã không biết cách
nhổ ra. Hậu quả  tai hại của những tình cảm phức tạp dần dần làm gã
mất đi tính nhạy bén trong công việc. Sức khoẻ của gã cũng bắt đầu lụi
đi một cách thảm hại.
Ban đêm, hễ chợp mắt là gã chìm vào những giấc mơ kinh dị. Gã giật
mình tỉnh giấc và có khi thức luôn đến sáng.
Nhưng không có giấc mơ nào giống giấc mơ nào. Có đêm gã mơ thấy mình
đi gặp Teresa để xin tha tội và mang tiền trả lại cho vợ chồng cô.
Nhưng Teresa đã lạnh lùng từ chối, và trước những lời năn nỉ ỉ ôi lải
nhải, cô đã hất xấp tiền vào mặt gã. Những tờ bạc bay lả tả, vung vãi
trên nền nhà.
Có đêm gã lại mơ thấy Italo,  gã ôm chầm lấy anh để phân trần và yêu
cầu thông cảm, nhưng anh đã hất tay gã ra và giận dữ : ” Anh không
biết thế nào là danh dự và giá trị thiêng liêng của gia đình. Tôi có
thể bắn chết kẻ phản bội và tàn nhẫn như anh, hay gây thương tích để
anh thân tàn ma dại . Nhưng làm như thế chỉ bẩn tay và uổng đạn mà
thôi. Mà giết anh làm gì. Anh phải sống để suy nghĩ về hành vi đốn mạt
của mình. Lương tâm  sẽ dày vò và trừng phạt anh “.
Những lần như thế mồ hôi của gã toát ra dầm dề. Hơi thở dồn dập của gã
lúc ấy làm gã có cảm tưởng như tiếng ngọn roi của Italo vun vút quất
vào mặt gã. Rồi gã thức cho đến sáng.
Nhưng không phải  là gã chỉ mơ thấy Teresa và Italo. Có khi những
giấc mơ của gã lại hướng về phía gia đình mình. Nhiều đêm vừa chợp mắt
thì gã thấy Fausto, đứa con trai ngoan hiền của gã đang trừng trừng
mắt nghiêm khắc nhìn mình: ” Ông đã làm cái gì vậy ? Giờ  biết những
xa xỉ của ông do đâu mà có, tôi xin chối từ.  Đây, quần áo, đồng hồ,
xe hơi , điện thoại cầm tay…những đồ vật mà ông mua sắm…tôi không
thèm xài nữa. Nó làm tôi dị ứng, ngứa ngáy. Ông đã nghe chưa? Tất cả
những thứ nầy là mồ hôi  nước mắt của bao người, là cướp giật trên tay
của chú Italo, và của cô Teresa. Ông là đồ ăn cắp. Không, đồ ăn cướp.
Kẻ cướp hèn hạ nhất vì đã cướp nhờ lòng tin tưởng của em mình. Ông là
đồ khốn nạn… “
Rồi những thứ quần áo, đồng hồ, điện thoại… được ném vung vãi lên
mặt gã. Gã đứng chết trân nhìn Fausto thu xếp vài món hành lý để ra
riêng. Gã giật mình thức giấc. Gã hú hồn khi thấy người vợ vẫn ngủ say
bên cạnh, nhưng mồ hôi của gã vẫn vã ra đầm đìa. Cổ họng cháy khô. Gã
đứng dậy đi lấy nước uống  nhưng không quên bước qua phòng các con,
Fausto vẫn còn ngủ ngon lành trên giừơng, và từ phòng bên kia tiếng
ngáy của Roberto vẫn đều đều vọng lại. Hú vía! Câu chuyện bí mật kia
vẫn chưa ai trong gia đình hay biết. Nhưng  không hiểu sao gã vẫn chưa
thấy yên tâm. Lúc nào gã cũng có cảm giác rằng có một đôi mắt vô hình,
không biết rõ ở đâu, vẫn thường xuyên quan sát và theo dõi gã. Từng
ngày.
Cứ thế, những giấc mơ kia, hay đúng hơn là những cơn ác mộng , từng
đêm hiện về trong giấc ngủ,  như một lưỡi cưa cùn, cứa đi cứa lại
trong trong tiềm thức của gã luật sư. Nó âm thầm hành hạ gã, nhưng tự
ái và lòng kiêu hãnh  không cho phép gã nói ra sự thực để trút đi gánh
nặng trong lòng. Ray rứt vì thế không thể nào giải toả, ngày càng tăng
thêm cường độ, đến nỗi về sau có nhiều đêm gã không còn khả năng để
hoàn thành nhiệm vụ làm chồng. Ban đầu gã cũng còn hăm hở lắm, nhưng
chỉ nửa cuộc rồi đành bỏ dở. Buông xuôi. Sự kích thích như quả bóng xì
hơi, để trả lại cho gã một thứ bầy nhầy, mềm nhũn. Gã bẽn lẽn rời bụng
vợ để quay ra ngủ, tảng lờ như không nghe thấy tiếng thở dài khe khẽ
của vợ.
Rồi chỉ sau mấy tháng mà  gã đã già sọm đi. Những đêm mất ngủ làm đôi
mắt gã thụt sâu và thâm quầng. Cái dáng cao lớn và bệ vệ của gã cũng
không còn và những vết nhăn như hằn său thêm lên mặt. Từ đó gã càng để
râu thật dài để che đôi má hóp. Nếu ngày xưa gã rất chú trọng đến cách
ăn mặc bao nhiêu thì bây giờ hình như gã không còn để tâm đến nữa. Gã
đến văn phòng với cách ăn mặc xuề xoà, nhiều khi không mặc com lê hay
mang cà vạt,  còn nét mặt và tia nhìn thì đờ đẫn như kẻ vô hồn, mất
hẳn nét tinh anh.
Rồi cứ thế  nỗi đau trong lòng gã không sao xoá nổi. Nó gắn liền với
hình hài gã như một khuyết tật phải mãi mãi mang theo. Nó lớn dần với
thời gian như một bướu ung thư, đến nỗi lấn áp cả lòng kiêu hãnh và sự
kiêu căng, thường  tự xem mình là một luật sư bậc nhất.
Hơn một năm sau, gã tưởng mình phát điên lên. Dạo ấy cũng gần ngày lễ
Giáng sinh, và ánh đèn màu đã ám ảnh linh hồn Renato, nhắc gã quay về
với những kỷ niệm cũ với em gái. Gã không hiểu tại sao mình đã vào nhà
thờ  cầu nguyện để xin tha tội, dù đã hơn 10 năm gã không hề bước chân
vào một nơi thờ phượng. Nhưng lúc bước ra gã chợt hiểu là nếu không
phải nghe Italo và Teresa nói lên lời tha thứ thì lương tâm của gã sẽ
không bao giờ yên ổn.
Sau lần ấy tinh thần của gã hoàn toàn suy sụp. Những thay đổi trong
cách hành xử trong gia đình và trong công việc càng ngày càng thêm đậm
nét. Nhiều lúc gã như người đãng trí. Đang làm một việc gì đó, gã bỗng
dưng thẫn thờ, xa vắng rồi đột nhiên đánh mất mọi khả năng tập trung
tư tưởng. Có khi gã nói lẩm bẩm như người tụng kinh, có lúc lại mơ
màng như người đang sống trong một thế giới nào xa lạ.
Công việc chuyên môn của gã vì thế  xuống dốc một cách thảm hại.
Thân chủ bỏ đi, bạn bè xa lánh.
Vợ con gã vô cùng lo lắng. Họ gửi gã đến khám bác sĩ thần kinh. Nhưng
những lần khám và tái khám chỉ làm tình trạng của gã thêm trầm trọng.
Còn bác sĩ tâm thần, sau một thời gian thử nghiệm rồi cũng bó tay.
Cuối cùng chỉ còn cách cho nhập viện tâm thần. Họ phải chọn giải pháp
đó sau lần gã định tự tử nhưng bị phát hiện và ngăn cản.
Sau đó luật sư Renato trốn khỏi bệnh viện tâm thần. Đêm đó là một tối
thứ bảy, nhân viên và y tá bận đi chơi nên gã đã thoát ra một cách khá
dễ dàng. Gã đón xe về nhà thì đã gần mười giờ đêm.
Nhìn thấy ánh đèn phòng ngủ còn chiếu sáng, lòng gã rộn rã niềm vui.
Mấy tháng qua  gã thấy thật tù túng và ngột ngạt trong viện tâm thần.
Giờ thì gã sắp được gặp lại vợ con, những người thân.
Vì cổng villa chỉ khép hờ nên gã  băng qua vườn, vào thẳng và bấm
chuông cửa. Gã chờ đợi khá lâu  mà không có ai trả lời. Chắc hai đứa
con trai đi chơi chưa về. Gã bấm chuông tiếp. Mãi một hồi lâu mới nghe
tiếng lẹp xẹp bước trong nhà và nghe tiếng vợ gã :
– Ai đó ?
– Anh đây, Renato đây !
– Hả….? Anh hả…. Chờ em một chút!
Renato phải đợi một lúc lâu thì cửa mới mở. Gã nhìn thấy đầu tóc vợ gã
rối bù, chiếc áo ngủ  như quàng lên vội vàng, và gã đã tinh ý nhận
thấy một hột nút cài không đúng chỗ. Vừa bước vào nhà, vợ gã vội vàng
đóng sập cửa lại. Gã mơ hồ nghe như có một tiếng động rất khẽ ở phía
cửa sau, và dường như có tiếng chân bước nhẹ vòng qua villa đi về phía
cổng.
– Em đang làm gì vậy ?
– Em đang ngủ. Chiều nay lau sàn nhà, em mệt quá!  Vợ gã vừa nói vừa
che tay ngáp dài rồi dụi mắt như người còn đang ngái ngủ.  Gã bíêt
ngay là cô ta nói dối.  Ánh mắt cô ta chỉ hiện lên vẻ bối rối chứ
không có chút mừng rỡ nào vì được gặp lại chồng.
Tối hôm đó Renato không sao ngủ được. Gã trằn trọc suốt đêm. Mãi  đến
gần sáng gã mới chợp mắt được trong giấc ngủ đầy mộng mị. Trong mơ, gã
thấy vợ mình đang hùng hục, rướn người làm tình với thằng sửa xe, goá
vợ, ở gần nhà. Gã hình dung đến những bắp thịt của nó, nổi vồng trên
những cánh tay và đôi chân chắc nịch, lòng gã buồn vời vợi cho cái “bộ
phận ” khiêm tốn của mình, những lúc  sau này không hoàn thành “nhiệm
vụ”, trừ chuyện bài tiết thông thường. Gã thức giấc, chắc lưỡi thở
dài, rồi thức luôn cho đến sáng.
Trong những giây phút khắc khoải đợi bình minh đó, Renato chợt nhớ lại
buổi họp mặt gia đình ăn uống vào dịp Giáng sinh, ba tuần lễ trước
phiên toà định mệnh. Sau khi nghe Italo thông báo  kết quả các tính
toán  của bạn anh  làm việc ở phòng tài vụ thì vụ kiện  sa thải trái
luật, có thể anh sẽ được bồi thường khoảng ba bốn trăm triệu lire, kể
cả tiền bồi thường danh dự, và phạt công ty về cách đối xử thô bạo với
nhân viên mà công ty đã làm.  Số tiền sẽ còn cao hơn nếu Italo không
muốn trở lại làm việc với công ty, vì luật pháp sẽ buộc  công ty phải
tái nhận anh, trả tất cả những tháng lương kể từ ngày anh nghỉ việc
đến ngày  đi làm lại, vì công ty đã vi phạm luật. Đó là chưa kể đến vụ
kiện thứ hai về sự khác biệt lương bổng có liên quan đến chức vụ giám
đốc kỷ thuật mà Renato đã giữ suốt mười năm ở công ty mà luật sư
Renato vừa gửi hồ sơ ra toà án: vai trò quan trọng  và đầy trách nhiệm
của anh đã không được thừa nhận như một “super manager”  vì công ty áp
đặt và chỉ trả  lương cho anh như một nhân viên kỷ thuật thông thường.
Riêng vụ này, nếu tính cả lạm phát cùng lãi suất của mười năm, sự bồi
thường thiệt hại của công ty có thể  lên đến hơn 500 triệu lire. Những
tính toán đó hoàn toàn phù hợp với những kết quả mà phòng tài chính
của văn phòng luật sư Renato đã nhờ cố vấn.
Renato nhớ rất rõ là chính gã đã trình bày lại với vợ, và lúc mọi
người còn ở trong nhà bếp, vợ gã đã nói bằng giọng đầy ganh tị:
“Italo, Renato nói chú sẽ trở thành tỉ phú. Chú sẽ làm gì ? Chắc sẽ
nghỉ làm chứ ? ” Chính Renato lúc đó cũng đã phải đỏ mặt vì sự sỗ sàng
của vợ.  Gã còn nhớ câu trả lời của Italo: “Bạn bè em và công đoàn đã
tính toán thế. Hy vọng vậy. Em đặt tất cả niềm tin vào sự hỗ trợ của
anh Renato. Vợ chồng em sẽ đền bù xứng đáng công lao và khó nhọc của
anh ”  ” Đừng lo, anh em trong gia đình mà! Anh sẽ giúp miễn phí cho
hai vụ kiện.”
Renato nhớ là mình đã trả lời như thế. Vợ gã không nói gì lúc đó,
nhưng sau bữa tiệc thân tình, tối đó cô mới cằn nhằn: ” Thằng Italo sẽ
trở thành tỉ phú. Còn anh, anh giúp nó thì sẽ được cái gì? Nó được
của, mình lại tốn công. Hừ, miễn phí? Anh là đồ ngu!”. Suốt đêm đó
Renato cũng không chợp mắt, thời cơ trong tay, mất đi,  biết bao giờ
trở lại ?
Renato thở dài. Gã hình dung cái cảnh vợ gã rướn người ôm lấy thằng
thợ sửa xe rồi nhìn cái của nợ chỉ còn nhiệm vụ bài tiết của mình, rồi
nghĩ đến những đổ vỡ của công danh sự nghiệp, lòng gã thật xót xa. Rồi
gã đùng đùng nổi giận. Chính con đàn bà đang ngủ say sau khi hành lạc
với người đàn ông khác đã gợi ý rồi xúi gã chụp lấy cơ hội để phỗng
lấy món tiền mà lẽ ra phải thuộc về người em rể. Và kết quả là gã đã
vĩnh viễn đánh mất tình máu mủ, thân tàn ma dại và sự nghiệp tan tành.
Renato dợm đứng lên, muốn đấm cho vỡ mặt con đàn bà hư thân trắc nết
kia. Nhưng lúc sắp giáng xuống quả đấm chứa đầy phẫn uất thì bỗng gã
dừng tay lại.
Đúng là con đàn bà này đã xúi gã thực. Nhưng dù sao thì trong phiên
toà hôm đó, chính gã, và chỉ có gã mới là người điều khiển cuộc chơi,
và là người duy nhất có khả năng quyết định. Bây giờ gã còn biết trách
ai.
Mồ hôi hổ thẹn và nhục nhã  toát ra làm gã ướt cả lưng. Gã đứng lên,
thay quần áo, mở khoá lấy theo bức thư của Italo rồi bước qua phòng
nhìn hai con đang chìm trong giấc ngủ vô tư rồi lặng lẽ bước ra khỏi
nhà.

Từ đó  Renato không về lại với gia đình nữa mà đi tìm sự bình yên của
tâm hồn trên đường phố. Một tâm lý phức tạp nào đó đã thúc đẩy gã cắt
đứt những ràng buộc với tất cả mọi người để sống một đời cô độc.
Rồi thời gian làm hằn thêm nếp gấp, gã đã biến thành một kẻ lang
thang. Một gã lang thang tóc trắng. Gã bắt đầu uống rượu và cuộc đời
mới đã làm gã già nhanh trước tuổi.
– Tôi còn nhớ là khi nghe Renato kể lại câu chuyện, tôi không dám nhìn
thẳng vào gương mặt của lão ta. Nó như được nắn bằng sáp và đang bị
ngọn lửa trong lòng nung đốt nên biến hình, méo mó. Cái nhìn của lão
lúc đó vừa khổ đau, vừa bẽn lẽn, nhưng hình như cũng có pha một chút
thỏa mãn của người vừa quẳng được một chút  gánh nặng trong lòng. Thứ
tâm trạng của người bất thình lình nhổ được một bãi đờm ngạt thở xuống
tấm thảm quý lót nền vào lúc có khách. Để tránh tia nhìn ngượng ngùng
ấy, tôi giả bộ bước ra balcon để lấy thêm chai nước suối. Lúc ngước
nhìn bầu trời đêm lơ lửng những vì sao heo hút, mờ ảo trên cao, như
lẩn trốn những  ánh đèn màu chăng khắp nẻo đường, tôi tự hỏi có phải
vì không khí Giáng sinh mà lão đã nhìn tôi qua lăng kính của người em
gái, nên đã thố lộ tâm sự với tôi, nhưng đích thực trong lòng lão là
xin tạ tội với người em gái kia chăng?
Sau đó lão đòi về. Nhất định không chịu nán lại, mà tôi cũng không còn
muốn giữ khách. Lúc lão bước xuống xe, tôi bắt tay từ giã. Lão cứ đứng
im,  bàn tay sần sùi thô kệch, sầu não nắm lấy bàn tay mảnh khảnh của
tôi, nhưng mắt cứ đăm đăm nhìn ánh đèn màu bên kia bờ sông Tevere. Ánh
mắt lúc đầu sáng rực, sau đó, đột ngột chuyển qua long lanh, như có
dòng nước nhỏ đang từ khoé, tuôn ra.

Nghe Maria kể xong câu chuyện, bỗng dưng tôi mơ hồ cảm thấy một mùi
tanh tanh trong không khí. Cuộc sống lăn lóc hỗn độn ngoài kia như
đang mang theo một mùi xú uế tràn vào. Lạ thay! Ngày xưa suốt những
tháng năm trọ học  bên những căn nhà ven thành phố Sài Gòn, trên những
dòng kênh nước đục, nhưng tôi chưa bao giờ cảm nhận cái mùi ngột ngạt
khó thở thế này. Trời tanh. Đất tanh.  Một mùi hăng hắc cứ bám vào
mũi.
– Anh đang nghĩ gì vậy ?
Tôi giật mình bước ra khỏi trạng thái nhờn nhợn đó, nhìn Maria rồi trả lời :
– Tôi đang nghĩ về những kẻ đánh mất nhân phẩm, ăn cướp vì lòng tham
chứ không phải vì đói khát!
Maria chỉ khẽ gật đầu rồi nhìn tôi chứ không nói gì thêm.
Mãi lát sau cô mới nói:
– Đã 5 năm nay tôi không gặp lại lão tóc trắng. Nhưng không bao giờ
tôi quên nổi đôi mắt ấy. Và có lẽ suốt đời tôi không bao giờ quên được
cái dáng xiêu vẹo của lão đứng nhìn tôi bước lên xe sau khi đưa lão
trở lại “nơi cư ngụ”.  Lúc ấy tôi bỗng thấy đôi mắt lão có cái gì như
hốt hoảng, như  cố  hình dung lại một mùa Giáng sinh năm nào trong cái
gia đình đầm ấm mà lão đã lỡ lầm đánh mất. Chỉ vì lòng tham bệnh hoạn
mà những giá trị thiêng liêng kia đã mãi mãi vuột khỏi tầm tay.

Sau đó thì lão biến mất. Tôi đã tìm khắp nơi trong thành phố Roma
nhưng không tìm thấy bóng lão đâu. Tôi đã nhờ các cơ quan liên hệ hỏi
thăm cùng khắp. Có người đặt nghi vấn là có thể lão đã chết, nhưng tôi
tin là không thể nào chuyện ấy có thể xảy ra. Tôi sẽ biết ngay qua
mạng lưới thông tin của cơ quan Caritas, qua các City Angels hay của
các văn phòng trợ giúp xã hội trong thành phố. Và dù không có bằng cứ
gì chắc chắn nhưng tôi vẫn tin là lão đã chạy về một thành phố khác ở
miền nam Roma, như Napoli chẳng hạn.  Có thể có những lý do bí ẩn nào
khác nhưng tôi tin là lão không muốn gặp lại tôi, người đã biết rõ
những ẩn tình. Thố lộ một tâm tư thầm kín sẽ làm chúng ta vơi đi những
ray rứt và  giảm bớt giày vò. Nhưng chỉ nói được với một người ngoại
cuộc, lão sẽ không bao giờ xoá bỏ được nỗi đau. Ngược lại nó chỉ làm
lão thêm hổ thẹn nếu một mai có gặp lại tôi, vì lão mang trong lòng
cái mặc cảm của người ăn cắp và bị bắt quả tang hay cái mặc cảm của kẻ
mang nợ mà vẫn chưa trả được. Đời lão  chỉ có thể  có lời tha thứ của
Italo và Teresa thì  niềm đau kia mới hết. Nhưng hai người đáng kính
và đáng thương kia đã đoạn tuyệt với mảnh đất nầy, và đang ở bên kia
nửa vòng trái đất. Dù sẽ không có ai chết cả, nhưng họ sẽ rất khó lòng
gặp nhau trong cuộc sống nầy.  Còn khả năng là lão sẽ  đi tìm cái
chết?  Tôi không bao giờ tin là điều ấy có thể xảy ra, mà dầu cho là
có đi nữa, chưa chắc lão có thể thực hiện được ý định quyên sinh. Sống
thì rất khó mà chết cũng chẳng phải dễ đâu.  Sống và chết đâu có phải
tuỳ thuộc ở mình. Lão sẽ còn phải tiếp tục trả giá cho hành động táng
tận lương tâm của mình thêm nhiều năm nữa.{jcomments on}