Trăng ở miền quê tôi đẹp lắm, cái đẹp tự nhiên của đất trời ban tặng
con người. Và con người có quyền chiêm ngưỡng thưởng thức. Có ngắm kĩ
mới thấy nó tròn trịa phúc hậu, nó tinh khiết và bình yên đáng yêu làm
sao. Giả như có đêm rằm nào đó, những áng mây đen khó tính ganh tị che
khuất tầm mắt của người, thì hôm sau hoặc hôm sau nữa, hay tháng sau
tháng sau nữa,… trăng vẫn sáng một màu, cái màu vàng ròng bất tận vô
giá chảy xuống trần gian khó mà kim cương hột xoàn nào đánh đổi được.
Nói đến cái đẹp của trăng không chỉ có rằm tháng giêng đến với ngày
hội thơ tình người của đất nước. Cũng không phải là đêm rằm tháng tư
của Phật lịch ngàn năm đón chào đấng Thích Ca Mâu Ni ra đời, cứu nhân
độ thế, hay chay trai cầu nguyện lòng thành tích đức cho con cháu mai
sau. Cũng không phải là rằm tháng bảy lễ xá tội vong nhân, Vu Lan báo
hiếu cha mẹ trọn đạo làm con, ơn nghĩa sinh thành. Cũng không phải là
rằm tháng tám dành riêng cho tuổi thơ tung tăng rước đèn kéo quân, phá
cỗ vui chơi thỏa thích. Nhưng với tôi, giờ đây mới nhận ra được giữa
mùa xuân trăng đẹp đến lạ thường!…
Đó là trăng rằm ở miền quê tôi.

Khi chiều tím lắng đọng phía chân núi mờ xa thì đằng đông trăng đã
hiện ra từ lúc nào nếu lấy thước đem đo phải ước hơn cả hai cây sào
dài tính từ mặt đất lên. Trăng lơ lửng giữa cái nền xanh thẳm ngỡ như
đang đứng trước biển nhìn ra màu trời nước bằng một giải phân cách đậm
nhạt như tranh vẽ. Ô, trăng sáng giữa bầu trời tháng hai!
Có lẽ lúc này, cả làng quê đều bận rộn. Người thì lo cho bữa cơm gia
đình, người thì lo tắm rửa giặt giũ áo quần cho con cái, người thì lo
gà vịt vào chuồng, che chắn cho bò heo khỏi lạnh, … Còn tôi, vẫn thói
quen thong thả đánh đều tay nhịp bước 30 phút trước khi mặt trời lặn.
Rồi chợt nhớ chiều nay quên đi chợ, thế là thẳng hướng ra khỏi cổng
làng đến nhà chị Thư mua vài trứng vịt về luột dằm nước mắm chấm rau
cải xanh cũng ngon miệng lắm. Nhà chị Thư nằm cạnh quốc lộ 19, gần chợ
nhỏ, cách Tháp Bánh Ít chừng hai cây số. Phía trước hiên nhà , chị kê
cái tủ bán hàng lặt vặt nào bánh ngọt, mắm muối, thẻ nhang, cặp đèn
cầy,… Tôi chờ chị thối tiền cho người ta xong, mới nhắc chị mua thêm
bì muối iod nữa. Cạnh cửa ra vào là một cái xách nhựa trong đó đựng
hoa tươi, chuối,…Tôi nhắc chị có ai đã để quên, chị Thư nhìn tôi và
bảo không đâu em, chút nữa chị chở ra mả cúng dì. Thế là chị cho em đi
với, từ hôm dì mất đến nay hơn nửa năm rồi, em thật có lỗi chưa biết
mộ dì chỗ nào! Tôi chưa kịp nói không có em ở nhà, sáng đó em đi Buôn
Mê Thuột. Chị nhớ có tên em hôm đó mà! Như chứng tỏ chị không bỏ sót
danh sách người nào đi phúng điếu má chị. Tôi ngạc nhiên: Trời đất ơi,
chị nhớ chi cho kĩ vậy! Theo em chuyện phúng viếng đem đồ lễ đến nhà
có tang để thăm hỏi và tỏ lòng thương tiếc đối với người đã khuất là
việc làm tự nguyện, sẻ chia, ai mà đòi hỏi chờ người trong gia đình
mình mất rồi họ có đi lại không?!… Cũng như đám hỉ thì đến chúc
mừng, chia vui, chụp hình gặp gỡ thân tình lại được chén một bụng no
nê còn gì sướng bằng. Chị nói một mạch để phân trần: nghĩ như em thì
ai nói làm gì, chuyện điếu là việc tang và hỉ là việc mừng đều quan
trọng cả. Chị kể dì út Tám ghi ngoài phong bì đi điếu chị ba, cháu Thư
nhận. Có người còn nhắn hỏi nó có ghi tên tao đi điếu nữa không. Mà em
xem hai nhà cách nhau chưa được trăm mét, dì Tám không đến được thì
còn con gái của dì phải không em?! Chị nghĩ đến thắp cây nhang chia
buồn với gia đình là chị cảm ơn nhiều… Nhưng chị không bao giờ quên
một ai. Tôi hiểu và quý chị như dì ba. Lúc dượng chưa kịp đi tập kết,
cơn đau bụng quằn quại trong hai ngày rồi mất, chị Thư mới vừa lên
năm. Từ quê chồng Phù Mĩ, dì ba trở về Tuy Phước, chăm chút con gái,
âm thầm giúp đỡ bà con hàng xóm, nhất là gia đình người thân có chồng,
con đi tập kết. Dì gởi miếng cá, lọ tương, bó rau, cái bánh ít,… và
phía sau là câu chuyện liên lạc dượng sáu bị địch bắt ở Pleiku, chuyện
trao trả tù binh, chuyện chị Phương lên gặp dượng sáu, chuyện chuyền
tay nhau tấm hình từ ngoài Bắc gởi vào mà nén nước mắt nuốt cục nghẹn
vào trong. chị Thư học ở dì tính thích cho, gởi biếu. Thường từ chối
nhận lại đến phát ghét khi tôi đem những quả xoài đầu mùa chín mọng
tươm mật đến. Tôi ra nhà sau lấy con dao gọt vỏ rửa sạch, cắt một
miếng đưa lên miệng khen ngọt lắm, cắt miếng thứ hai mời chị mới đưa
tay cầm nếm thử rồi tấm tắc: chị tưởng chua chứ!…Tính chị Thư là như
thế. Dì ba mất , chị sống một mình nhận chế độ hưu trí hàng với hai
triệu bạc tiện tặn cũng đủ cho sinh hoạt cá nhân ở vùng quê này. Gần
sáu năm nay chị thừa hưởng thêm hàng quán bé nhỏ tại nhà từ lúc dì ba
còn khỏe lắm!…

Chị tiếp, thường là mùng một, rằm chị đều ra thăm dì, nhưng không đi
sớm vì khi cúng xong, nhang chưa kịp tàn, mấy đứa nhỏ chờ sẵn lấy hết
chuối bánh, chị không thích điều đó. Em nghĩ coi, cúng xong để tàn
nhang chị cũng cho chúng nó ăn, chứ má chị có ăn được đâu, đã đem ra
mả cúng thì ai lấy về làm gì. Trên đường đi chị còn kể tiếp chuyện bà
Thơm mang hoa quả ra mộ cúng ông Thơm, quay về nhà lấy hộp quẹt, khi
ra lại không còn thứ gì đặt lên mộ để cúng nữa em ơi! Bà Thơm khấn vái
xin ông thứ lỗi. Chuyện cúng kính nghi lễ với nguời đã khuất đã có từ
xưa nay, người sống đối với người mất ngoài cái tình còn hiện vật mới
biểu hiện sự quan tâm nữa hay sao! Hương hoa chưa đủ nói hết lòng nhớ
thương tử biệt này!…
Dọc con đường bê tông hơn cây số, trời đêm càng lúc càng sáng hơn,
trăng lạnh có phải là hơi sương giữa mùa xuân còn chùng chình luyến
tiếc chưa muốn rời xa con người, hay là cái cảm giác vắng vẻ nơi nghĩa
địa lúc này chỉ có hai chị em tôi. Đêm trăng hôm nay đâu chỉ là chiếc
đèn soi bóng chị dắt chiếc xe đạp chở cái giỏ xách phía sau, tôi lo
lắng hỏi:
– Thế đêm ba mươi, mùng một chị cũng đi một mình à!
– Thì… một mình có sao đâu em! Chị đem theo cây đèn pin, nhưng cũng có
lúc giật mình khi mấy đứa nhỏ núp sẵn trong mả, thấy chị đến, nó chạy
trốn chị đấy. Ai xa lạ đâu em, như anh em thằng Lươn, thằng Lịch con
bà Thổ trong xóm mình. Đâu phải hộ nghèo. Mà nói thế, nếu chúng nó
không lấy về ăn, chỉ để ruồi bu kiến đỗ, mình cũng phải dọn sạch đem
đổ ngoài bụi cây. Cười.
Nghĩa địa làng tôi là một cái gò rộng nằm giữa đồng, thường gọi là gò
Ông Trới, cạnh con mương thủy lợi. Thường ban ngày, dù nắng hay mưa,
mỗi khi tiễn một người trong làng mất theo tiếng trống đưa ma, tiếng
kèn đưa đám réo rắc lòng người, âm thanh là một sự lặp lại không bao
giờ thay đổi, không phân biệt giới tính, tuổi tác, giàu nghèo, bước
chân tôi cứ nặng nề trên con đường mòn dẫn vào phần mộ đã đào sâu ba
lớp đất… cho đến khi hạ huyệt xong, mỗi người vốc một nắm đất đắp thêm
cho phần mộ vun cao, rồi hồi trống kết thúc số phận một con người, thì
ai về nhà nấy, lòng trĩu nặng bâng khuâng. Lần đầu tiên tôi đi thăm mả
dì ba, cũng là lần đầu tiên đến nghĩa địa vào ban đêm. Không phải là
đêm ba mươi, đêm rằm tháng hai, trăng sáng vô cùng. Bốn bề im ắng, im
ắng đến lạ lùng. Thường giữa đồng không như thế này, ếch nhái rộn ràng
trò chuyện, nhưng từ hôm tết tới giờ trời chưa mưa. Cũng không có
tiếng vạc kêu đêm, tiếng chim lạc bầy gọi nữa. Chỉ có gió, gió thì
thầm với tóc với áo rồi len lỏi vào sống lưng tôi, tôi rùng mình nhìn
dáng chị Thư mảnh khảnh nhỏ nhắn trong bộ đồ màu đen, dựng chiếc xe
đạp, lui cui chiếc xách bên tay rồi bước đến phần mộ trước mặt bảo má
chị nằm đây nè em. Chị vói tay lấy cây chổi phía trên quét sạch trước
cửa mộ, đặt cây đèn hột vịt bật lửa thắp sáng cạnh tấm chân dung của
dì. Bên phải là lọ hoa cúc, bên trái là đĩa chuối mốc to chín vàng
cùng hai phong bánh bột huỳnh tinh mà lúc sống dì ba rất thích ăn sau
bữa cơm, uống ngụm nước trà cho thơm miệng. Chị Thư thắp ba cây nhang
rồi lâm râm khấn như thầm thì điều gì với mẹ. Tôi cũng thắp nhang cho
dì tự giới thiệu tên mình, cầu mong linh hồn dì sớm siêu thoát nơi
miền cực lạc, còn chốn dương trần thì chúng con cố gắng sao cho trọn
bổn phận làm người. Đôi mắt nghiêm nghị của dì từ lúc nào sao giờ lại
nhòe đi, hay khói hương làm cay mắt, hay dì xúc động có đứa cháu đến
thăm dì giữa đêm rằm, hay dì còn muốn nhắn nhủ điều gì nữa!.. Ngọn đèn
dầu ấm áp soi rõ khuôn mặt của ba người. Người nằm dưới mộ sâu kia một
đời trọn vẹn thủy chung với chồng con, với cách mạng. Và chính vì thế,
từ ngày giải phóng, chị Thư được tiếp tục đi học bổ túc văn hóa, được
học chuyên ngành ngân hàng, là cán bộ kho bạc Nhà nước của huyện cho
đến ngày nghỉ hưu. Và đến khi ánh vàng đêm trăng âm thầm vô tư chảy
mãi miết trên mái tóc hai chị em chúng tôi, gió lùa vào khoảng lặng,
chị mới đứng lên cắm nhang các mộ phần xung quanh cũng không đủ, hương
theo gió kép kín các mộ phần khu nghĩa địa. Những cái mả gió (còn gọi
mả cô hồn) nằm cạnh dì ba cũng được chị Thư cho người xây lại theo
hình chóp nón chừa một lổ nhỏ để cắm nhang, chị đặt lên đó một nhánh
chuối nhỏ rồi lâm râm khấn: xin người láng giềng để má tôi được nằm
bên cho vui. Chị vừa cười vừa đưa tay chỉ cho tôi xem phía trên phần
mộ dì ba là một ô hình chữ nhật được xây một lớp đá chẻ ngay ngắn là
nơi mà những người làm mộ cho dì ba đã chọn dành cho chị sau này, rồi
chị nói không có nằm ở đó đâu. Tôi ngạc nhiên: A, thì ra chị sống suốt
đời?!… Chị đang nghĩ( mà nói riêng với em thôi) là sẽ hiến xác,
nhưng chưa biết cách nào đây! Tôi phì cười, đến lúc đó, chắc gì nội
tạng chị đảm bảo đủ 100% không đấy! Chị dứt khoát với tôi là đủ 100%
tốt lắm, chị không đau bệnh gì, kể cả… chị ngập ngừng không nói tiếp.
Tôi đùa kể cả còn…con gái chứ gì! Ha…
– Mà sao chị ở một mình?
– Ở với má chứ sao một mình, em khéo hỏi.
Được thể tôi mạnh dạn hơn, đây là điều chưa ai dám mở miệng về chị:
– Không, em muốn biết tình yêu của chị kìa!
– Chị mang trầu cau đi hỏi mà người ta không chịu, không ưng, nên chị
ở vậy. Rồi chị đánh lảng, em lung tung quá.
– Em mà nghe chị nói sớm cái quy định chế độ mẫu hệ áp dụng và duy trì
cho người kinh lại hay đó nghen. Bọn đàn ông chỉ có nước ế vợ như
chơi, lúc đó “ mua về mà bỏ trong lồng cho kiến nó tha”.
Cả hai chị em thoải mái thư giản giữa nghĩa địa chỉ có trăng mênh
mông, trăng nhìn xuống, trăng im lìm, trăng ngờ vực, trăng ngậm ngùi,…
Điện thoại reo: em đang ở đâu? Ra ngoài xem trăng đêm nay đẹp lắm,
tròn lắm, to lắm. Thời sự VTV1 mới đưa tin đây! Đâu phải bây giờ tôi
mới ngắm trăng, tôi đã ngắm từ lúc chiều, trên đường ra nghĩa địa,
trong nghĩa địa và đang về nhà đây. Quả thật trăng đẹp. Tôi có thể
khẳng định chỉ có miền quê trăng mới đẹp, màu vàng lung linh vô tận,
công bằng sẻ chia cho tất cả không phân biệt với một ai, cái đáng trân
trọng của tự nhiên là như thế. Ngọn đèn đường lúc này tự thấy mình có
thừa ra không? Tôi không dám đề cập đến việc tiết kiệm điện, với tôi,
chỉ có ngọn đèn thiên nhiên mới là trong lành,vĩnh cửu.
Đêm nay, ngồi trên ghế đá trước nhà, trăng đi ngang qua đỉnh đầu, mà
sao tôi chưa buồn ngủ được. Tôi cũng chẳng vướng bận lo âu một điều
gì, con cái cũng đã lớn, ngoài đồng lương hưu hàng tháng nhận về tiêu
hết là xong. Tôi cũng chưa nghĩ như chị Thư lo đến cái chết cho mình,
mà quý chị ở cái tình đi mua từng lạng đinh về đóng từng cái đòn nhỏ
cho hết người này đến người kia, bỏ vào bao đem tặng nhà chùa để khi
ngày giỗ các bổn đạo vào bếp ngồi nấu nướng cho đỡ mỏi chân. Chị phân
loại tặng mấy cái đòn nhỏ cho các cháu ngồi mua bán đồ hàng với nhau,
dành những cái đòn lớn xếp chồng lên ngay ngắn để ngay trước hiên nhà
mình cho anh chị em công nhân sáng sớm ngồi chờ xe đưa đón, còn bảo
tôi lúc nào đi Sài Gòn lên ngồi đây chờ xe cho đỡ mỏi chân nghen!
Những cái đòn làm ra từ việc tận dụng những miếng gỗ vụn, gỗ tạp chị
mua về nấu nước mà làm nên sự quan tâm thật đơn giản trong cuộc sống
đời thường. Nhưng tôi làm sao quên được vào những buối chiều cái dáng
chị đang ngồi đóng đòn, mắt cứ nhìn chừng sang bên kia đường, rồi vui
vẻ đứng lên bảo chờ chút theo sau tiếng gọi: Bà hai ơi, dắt cháu qua
đường! Đó là tiếng của mấy cháu nhỏ trong xóm đi học về, mà cha mẹ
chúng còn bận đi làm chưa đón kịp. Nếu như hồi đó…chị cũng có những
đứa cháu như lũ trẻ bây giờ gọi bằng bà nội, bà ngoại kia! Nhớ trên
đường đi về, hai chị em chậm bước, chị kể hồi đó anh với chị yêu tha
thiết lắm chứ. Lại còn…nữa chứ em! Mà sao thời con gái, lúc đó chị ba
mươi rồi, chị cũng chờ và khao khát cho anh, thế nhưng đến hai lần,
anh chưa hòa tan trong chị được. Cứ vật vả bên ngoài, chị khó chịu bức
bối vô cùng, chị thèm chút hơi hướng đàn ông sao anh không cho, không
đáp lại. Chị vẫn thấy mình đẹp, cũng duyên dáng dễ thương quá đi chứ!
Hay là chị nghèo, gia đình anh cũng thuộc diện cơ bản mà. Rồi anh theo
sự sắp xếp của mẹ lấy vợ. Vì anh là con một trong gia đình. Cô bạn học
cùng lớp cùng làng với mình. Chị giận và sợ đàn ông ghê lắm. Chị không
muốn gặp mặt, còn anh lại lẫn trốn chị. Năm sau, đứa con đầu tiên của
anh ra đời là cháu gái thật dễ thương, kháu khỉnh lắm em ơi!…Lâu lâu
chị cũng sang bế, nựng nịu cho đã thèm. Nhưng mà lạ con bé không bình
thường như những đứa trẻ khác, lớn lên quặt quẹo chân tay dần theo năm
tháng, không đứng được. Đi bệnh viện xét nghiệm mới biết cháu bị ảnh
hưởng chất dioxin từ những năm bảy mươi anh đi bộ đội!…
Tôi lại tiếc, sao lúc nãy chị Thư nài tôi ở lại dùng cơm chay với chị,
có thể còn được nghe chị kể thêm về thời xưa nữa kia, nhưng tôi dị ứng
món xì dầu, xin phép ra về. Ngày mai đi sớm xuống chợ cảng Quy Nhơn
mua cá cơm mùa này về làm nước mắn để dành ăn lần trong những tháng
mưa. Nghĩ một mình cũng phải lo xa đấy chứ!
Trăng giữa vòm trời xanh đã chênh chếch bóng phía sau nhà.{jcomments on}