Nếu như những người lớn tuổi không quên, thì cách nay, hơn ¾ thế kỷ (thập niên 50 thế kỷ 20) trên thị trường tỉnh Bình Định có trôi nổi một loại xà phòng, hiệu “Con Én”. Đó là sản phẩm do ba tôi tự chế và sản xuất ra.
Chuyện làm xà phòng của ba, có nhà thơ nào không biết. Biết, nên rất phục tài thi sĩ Yến Lan trong lĩnh vực làm kinh tế vì đảm bảo tự cung tự cấp cho người tiêu dùng trong thời chiến.
Bấy giờ, bốn con nhỏ của nhà thơ cứ ùn ùn kéo nhau ra chào đời; chỉ với thúng bánh thuẩn của vợ, làm thế nào nuôi nổi! Nhà thơ phải tìm cách hổ trợ thêm cho vợ.
Đầu tiên, ông đi khảo sát thực tế; xem thị trường cần gì và mình có thể làm được gì? Mất ba ngày lân la ở các chợ, xuống Qui Nhơn, đi Đập Đá. Ông nhận ra một mặt hàng và mặt hàng này trùng hợp với dự định của ông rồi.
Tôi thật sự cảm phục trước sự kiên trì, bền bỉ của cha. Lòng quyết tâm nặng hơn cả trọng lượng ông. Ông mày mò, làm đi làm lại hàng chục lần; khi thêm chất này một tí, bớt chất kia một tí; ghi ghi, chép chép kỹ lưỡng. Đầu óc có lúc rối tung như canh hẹ, nhưng ông không nản “ném lao phải theo lao”; càng cay cú càng quyết tâm “có công mài sắt có ngày nên kim” .
Ngày ấy, đời sống con người quá cơ cực, người nông dân ở xa chợ hàng chục cây số. Đến chợ bằng đôi chân nức nẻ, rớm máu vì không có phương tiện đi lại; cái đầu cũng được tận dụng để vận chuyển hàng hóa, hàng hóa thì không có bao bì, chai lọ đóng gói kỹ lưỡng như bây giờ! Tất cả những điều đó gợi cho ba tôi ý nghĩ phải sản xuất xà phòng bánh. Loại xà phòng này sẽ đáp tiện vận chuyển, bảo quản và dự trữ mà chất lượng rất khác với các loại xà phòng đang trôi nổi trên thị trường Miền Trung thuở ấy..v.v..
Ngặt một nỗi; hồi đó, chỉ người Hoa Kiều mới biết làm xà phòng, dù ở dạng sền sệt như chè đậu xanh đánh. Ba đã xác định ngay từ đầu “đây là cuộc cạnh tranh tương đối quyết liệt, không dễ gì mình được chấp nhận; không dễ được bạn hàng nhường cơm, sẻ áo; phải tự thân vận động, tự lo từ A đến Z”.
Khó khăn cứ lớn dần trong quá trình trải nghiệm. Tài liệu, sách vở không có, mất công lắm ba mới tìm ra cách chế ra xà phòng bánh phù hợp với người tiêu dùng
Cầm bánh xà phòng, mỗi bánh nặng 200gr, hình vuông, dẹp; một mặt in hình con én đang sải cánh bay, mặt kia là chữ nổi “Con én”. Ba tôi vui khôn xiết!
Bánh xà phòng mới ra, đã thể hiện được tính ưu việt của nó về chất lượng, vận chuyển, bảo quản nên được khách hàng chấp nhận ngay. Thương hiệu xà phòng Con Én đã chiếm lĩnh thị trường trong và ngoài tỉnh những năm 1950-1955. Từ thành công này, ba tôi nghĩ đến việc khuých trương sản phẩm, mở rộng sản xuất và kinh doanh. Tất cả khâu chế biến và sản xuất đều chỉ có ba má tôi đảm nhiệm với tiêu chí:
– Lấy công làm lời.
– Một tháng sản xuất hai lần; mỗi lần một chảo.
Nguyên liệu dùng để sản xuất gồm: tro củi, vôi bột, muối, dầu dừa. Hồi đó, tôi thấy bà con nông dân nờm nợp gánh tro, vôi, dầu đến bán tại nhà tôi. Má tôi kiểm tra chất lượng tro bằng cách nhúm một ít ở đầu ngón cái và ngón trỏ, ép dẹp, đưa lưỡi nếm. Bà chỉ cho tôi cách kiểm tra chất lượng tro tốt, xấu: tro mịn là tro củi, chứa nhiều kali– là tro tốt.; giá cao hơn tro của trấu
Tuy hồi đó tôi còn nhỏ, nhưng công đoạn làm xà phòng của ba má tôi nhớ rõ như in trong óc :
Ở sau nhà, có 2 hàng chum sành. Mỗi bên 10 cái. Các chum này đựng tro, ngâm nước ba hôm rồi mở van ở đáy để nước tro chảy vào bể ở giữa. Sau đó múc đổ vào hồ vôi bột, sau ba ngày ngâm thành xuýt, múc đổ vào chảo nấu sôi lên, cho muối, dầu dừa theo tỉ lệ ba đã nghiên cứu. Đến khi hổn hợp này quánh lại, tắt bếp đổ ra khuôn (gỗ) để đông cứng thành xà phòng. Tháo khuôn ra, ta thấy hai phần rõ rệt; trên màu trắng trong – xà phòng tinh khiết – loại nhất, đóng thành bánh bán, dưới có màu sẫm tro – do các tạp chất kết tụ lại – xà phòng nhì, cũng nhiều bọt nhưng trông xấu, để dùng hoặc cho bà con.
Ba là thi sĩ mà khéo tay lắm, tự thiết kế khuôn mẫu, khắc chim, chữ, trang trí trên khuôn gỗ để đóng cho bánh xà phòng đẹp mắt.
Tất cả mọi khó khăn đều do ba má gánh. Kiếm kế sinh nhai không dễ chút nào, nhưng nhờ kiên trì và định hướng rõ ràng, kế hoạch chính xác nên ba chưa gặp thất bại. Nấu ra chảo xà phòng nào, bán hết chảo ấy.
Đặt biệt, nhờ sản xuất và mở rộng kinh doanh nên ba má tôi trở thành vị cứu tinh là tạo công ăn việc làm cho nhiều người trong huyện, xã và làm sạch môi truòng; tro bếp được gom sach, đá nung vôi, dừa khô ép lấy dầu v.v..
Việc làm của ba má tôi như viên gạch lót đường cho tình làng, nghĩa xóm, như chiếc cầu nối tình dân với trí thức trong kháng chiến thời ấy. Và cũng nhờ đó, mà gia đình tôi có ít vốn để đi ra Bắc .
Trên đất Bắc, má tôi khai, ở phần tài sản mang theo, số tiền Tín Phiếu là 20.000đ. Với số tiền như vậy, không biết nhà nước phân cấp thì nhà tôi thuộc loại giàu hay nghèo tôi chẳng biết?!
{jcomments on}
Nhà thơ Yến lan làm thơ hay mà làm kinh tế cũng giỏi chị LBT nhỉ?
Trước đây cuộc sống khổ cực như thế mà ông cũng nghĩ ra được cách thu nhập thêm để giúp vợ thì quá là hay.
Cuộc sống của chị tại nơi ở mới đã ổn chưa? Em nghe nói ở đó cũng hay lắm phải ko. Lúc nào rãnh em sẽ đến thăm chị.
Bữa ni em được biết thêm về nhà thơ Yến Lan – ba của chị thất tài giỏi về nhiều mặt, ngưỡng mộ quá chị Bích Thủy ơi, cám ơn chị rất nhiều.
Đặt biệt, nhờ sản xuất và mở rộng kinh doanh nên ba má tôi trở thành vị cứu tinh là tạo công ăn việc làm cho nhiều người trong huyện, xã và làm sạch môi truòng; tro bếp được gom sach, đá nung vôi, dừa khô ép lấy dầu v.v.
Không những tự cứu lấy mình mà còn giúp cho người khác có công ăn việc làm, tiên sinh thật tài giỏi đáng nể phục
Cám ơn muội muội BT đã cho đọc để biết thêm về thi sĩ YL
Hai muội muội Kim Liên và Quốc Tuyên cùng tỉ tỉ Camtucau thân mến
Cảm ơn các tỉ muội đã ghé thăm và để lại những nhận xét thật sâu lắng.
Còn Kim Liên đã hỏi thì chị thưa rằng, ở nơi mới rất ổn em ạ. Nơi này mát và không khí trong lành hơn nhưng phải đóng nhiều phi.
Chân thành chúc các tỉ muội trẻ mãi ko già
Đọc XÀ PHÒNG HIỆU “CON ÉN” của chị Lâm Bích Thủy SS mới biết Bác Yến Lan còn giỏi làm kinh tế nữa.Bác thật đa tài.
Việc làm của ba má tôi như viên gạch lót đường cho tình làng, nghĩa xóm, như chiếc cầu nối tình dân với trí thức trong kháng chiến thời ấy. Và cũng nhờ đó, mà gia đình tôi có ít vốn để đi ra Bắc .
Trên đất Bắc, má tôi khai, ở phần tài sản mang theo, số tiền Tín Phiếu là 20.000đ. Với số tiền như vậy, không biết nhà nước phân cấp thì nhà tôi thuộc loại giàu hay nghèo tôi chẳng biết?!(LBT)
SS cũng muốn biết…
Chị luôn vui khỏe và hạnh phúc nhé
Sông Song em. Cảm ơn lời phẩm bình của em về người cha của chị.
Phận đời ba chị sinh ra không đúng nơi, không đúng thời, tài và đức không được người biết tới!!!, nhất là đất Bình Định mình em ạ.
Hôm nọ, em hỏi DĐ: 0932.73.53.73.
Cảm ơn em nhiều, Sông song.
Đọc những tạp bút tạp chí chị viết từ trước đến giờ thấy thật là không công bằng cho ba chị tý nào >Em nói chị đừng giận chứ người BĐ có hai hạng một là yêu thương giúp đỡ tận lòng và cả quan tâm tới người khác/hạng thì ích kỷ nhỏ nhoi không muốn ngừời toả sáng một điểm gì khác hơn mình. và cũng không cho lòng tự hào cuả họ luôn ..,vậy mà còn muốn người ta phải tôn trọng mình và mình không cần tôn trọng ai mới lạ chứ ,Nhưng mà ta cần nhất là ông trời chị ạ .Mấy khi trời cho kẻ ích kỷ có gì tới bến đâu …Vui chị nhé …
Hiếu Thảo em, em nói rất chính xác; làm sao chị giận người dám nói ra sự thật, “vì sự thật rất quí, hãy giữ gìn nó”-một nhà văn Mỹ nói như vậy. Còn nhà văn Pháp thì “Sự thật là một trái cây, chỉ nên hái khi nào nó chín mùi” Tưởi trẻ các em bây giờ cần phải biết sự thật để cho con cháu các em cũng biết mà xoay chuyển càng khôn.
Hồi ở Miền Bắc, người bình định mình không biết tôn trọng, bênh vực nhau, như em nói, họ không thích người khác hơn mình, ko biết đoàn kết, chỉ biết bới lông tìm vết, vạch áo cho người xem lưng thôi em à. Chút vậy để em hiểu về cái khổ của ba chị khi còn sống trên cõi đời.
Chị LBT thân mến,
Phản ứng xà phòng hoá bây giờ học sinh cấp 2 đều biết nhưng thời thập niên 50,Bình định nằm trong vùng Việt Minh kiểm soát nhà thơ lại biết cách chế tạo xút ( NaOH ) từ tro củi+ vôi bột ( CaCO3 )rồi nấu với dầu dừa ( glycerine )rồi trung hoà với muối ( NaCl )thì kiến thức hoá học của nhà thơ lúc bấy giờ thật uyên bác. Chị có thân phụ thật tuyệt vời!
Đọc bài viết của chị Xà Phòng Hiệu ” Con Én “, em càng ngưỡng mộ nhà thơ Yến Lan. Một người thật đa tài – đạo đức và chị là cô con gái rượu quý của nhà thơ, chị đã kể về cuộc đời cũng như cuộc sống gia đình ông thật mạch lạc lôi cuốn.
Cám ơn chị.
Hi nguyễn Ố Khoác! Lâu lắm rồi em mới vào thăm chị. Mấy lâu nay em đi đâu, có đau ốm gì không? Tuy chưa trực tiếp giao lưu với em nhưng qua những phẩm bình của em với bài viết của chị thấy em là người có kiến rất thức rộng, sâu sắc và hiểu đời.
Cảm ơn em nhiều lắm NÔK!!!
Chị Lâm thân mến.
Cám ơn chị đã hỏi thăm. Nhờ trời tuy làm nông vất vả, một nắng hai sương nhưng em ít khi đau ốm. Vả chăng trời cũng thừa trừ. Thu nhập quanh năm tạm đủ để sống qua ngày đoạn tháng nếu đau ốm nặng phải vào BV tiền đâu để lo lót bác sĩ! Gia đình chị lúc bấy giờ còn may vì nhà nước kháng chiến việc quản lý kinh tế còn thô sơ chứ như bây giờ cơ sở sản xuất nhà chị phải đối diện với bao ” đầy tớ của nhân dân” đến kiểm tra: nào là UB KHKT kiểm tra chất lượng sản phẩm, quản lý thị trường, thuế, vệ sinh môi trường, Sở Xã hội, BHYT, BHXH cho công nhân… Ôi thôi!
Chị khen khiến em mắc cở quá.Em học hành dang dở chưa xong đại học, rồi bị cuốn hút vào cuộc nội chiến,cũng may còn sống sót- như hạt gạo trên sàng. Vào trại Tù binh được Cách Mạng dạy cho ” phát,đốt, chọc, tỉa”.trồng săn trồng khoai nên giờ em có cái nghề nuôi thân.Chị à em dừng ở đây chị nhá. Nói dài nói dai thành ra nói dại thì khốn.Em dừng ở đây. Chào chị. Chúc chị luôn vui. Em thì luôn luôn vui vì ” Đời ta vui vì ta không thèm buôn”
Em Lamcamai. Được em đọc và chia sẻ về công sức mà chị bù đắp những thiệt thòi của ba chị lúc còn sống và khi đã mất chị phấn khởi vô cùng. Ko biết nói gì hơn, chỉ biết cảm ơn em rất nhiều đó.
một thời để yêu…
Xúc động trước sự đánh giá này của bạn Xuân Phong.
Tôi thật sự cảm phục trước sự kiên trì, bền bỉ của cha. Lòng quyết tâm nặng hơn cả trọng lượng ông. Ông mày mò, làm đi làm lại hàng chục lần; khi thêm chất này một tí, bớt chất kia một tí; ghi ghi, chép chép kỹ lưỡng. Đầu óc có lúc rối tung như canh hẹ, nhưng ông không nản “ném lao phải theo lao”; càng cay cú càng quyết tâm “có công mài sắt có ngày nên kim” .
Cám phục thi sĩ Yến Lan vừa có tài vừa có tâm
Chị B.Thủy cảm ơn Thu Thủy đã ghé thăm và chia sẻ những lời chân thực.