Tác giả: Ngọc Tân

Niên khóa 1963-1964 tôi học lớp Đệ-lục1 trường Cường Để.Lớp
học chúng tôi may mắn chiếm căn đầu của dãy nhà ngói nên khá khang
trang so với với các lớp ở dãy nhà tôn và dãy nhà tranh.Ba dãy nhà đơn
sơ như vậy nhưng sau này có dịp về lại trường xưa nhà thơ Tôn Thất
Long đã xúc cảm:

“Ba dãy ngói tranh
tôn giản dị,
Nào hay đây một
góc thiên đường!..”

Cái góc thiên đường mà nhà thơ nói đến tôi chưa thấy bao
giờ.Những ngày đi học lo đối phó với bài vở làm tôi chẳng hề biết mơ
mộng.Hai môn học mà tôi sợ nhất là Pháp văn của cô An và Việt văn của
thầy Lê Đại Đồng.Cô An rất nghiêm,dò bài học trò liên tục,cho chép
phạt cả cuốn tập trăm trang,hai giờ học cô dài như hai thế kỷ.Thầy
Đồng thì khác,vui tính hiền từ,dạy học rất tận tâm chỉ có điều là chưa
bao giờ tôi được hưởng điểm luận văn của thầy trên mức trung bình!
Tôi,một thằng con trai của một nhà giáo kỳ cựu(ba tôi từng là Tổng
Giám-thị Trung hoc),thi vào Đệ Thất Cường Để với thứ hạng cao,mặt mũi
cũng tạm khôi ngô,ngoại hình đâu kém ai trong lớp vậy mà những lời phê
của thầy trong các bài luận văn thật khó nghe,nào là thiếu óc tưởng
tượng,ý nghèo nàn,văn lủng củng,phải cố gắng hơn nữa,cần đọc sách
thêm…Cái gì chứ đọc sách thì em đọc quá nhiều là đằng khác thưa
thầy.Thằng bạn thân ngồi bên cạnh tôi là trung tâm cung cấp sách cho
tôi đọc( hình như nhà nó cho thuê truyện).Ứng dụng lối văn của Phi
Long trong “Bàn tay máu”,”Bàn tay mực”… vào bài luận thì thầy phê là
dao to búa lớn,bắt chước văn chương của Long Hình Quái Khách thì thầy
cho là nặng mùi kiếm hiệp,đưa lối văn êm dịu,sướt mướt của Bà Tùng
Long trong “Đứa con rơi”,Bên giòng sông Trẹm”..,vào bài thì thầy chê
là sáo rổng..v…v..,chẳng biết làm sao cho vừa lòng thầy! Tôi ấm ức
lắm! Không ấm ức sao được khi những thằng khác ở trong lớp như thằng
Tân đờn(thằng này ăn rồi chỉ biết đờn ca xướng hát),thằng Dzũ Chí Tàu
lai(vậy mà làm tới chức trưởng lớp!),thằng Luyện (dân Vân Canh xứ
thượng) …lúc nào cũng điểm cao hơn mình.Ngay cả cái “con mén” T Đ
ngồi bàn đầu,nhỏ bằng đứa em út của tôi ở nhà mà điểm luận văn lúc
nào cũng cao hơn tôi mấy bậc! Chẳng lẽ thầy thiên vị,hay thầy chưa
nhìn thấy được khả năng tiềm ẩn trong con người tôi?Thật ra tôi cũng
nhiều tài lắm chớ! Chính thằng Tân văn nghệ phải mời tôi (năn nỉ là
đằng khác!) đóng nhiều vai khó (không phải ai cũng đóng được!) trong
các vở kịch biểu diễn cho trường coi.Vai đầu tiên tôi đóng là vai
vua,mặc long bào đàng hoàng,chung quanh có bá quan văn võ đứng
hầu.Lính vào cấp báo là quân giặc đã gần chiếm kinh thành,thằng vua
tôi chỉ kịp thốt lên:” Ta là vua,mọi việc ta dều gánh chịu.”,xong ngã
lăn đùng ra chết.Lần khác tôi đóng vai cọp trong” Võ Tòng đả hổ”,tôi
đóng quá xuất sắc đến nỗi cả trường mỗi lần gặp tôi đều gọi tôi là
cọp.Vai lớn nhất tôi đóng là vai…voi,voi của đức Trần Hưng Đạo chớ
giỡn chơi sao,có điều con voi này bị sa lầy nhìn chủ chảy nước mắt
trước khi chết.Con voi tôi cố khóc chừng nào thì người coi càng cười
chừng nấy,đúng là khán giả chẳng biết sống trong kịch.Tôi phản đối thề
chẳng bao giờ đóng vai thú vật nữa,thằng Tân chìu ý cho tôi đóng vai
người mà lại là anh hùng tướng quân Phạm Ngũ Lão.Có thế chớ,tôi ra sức
luyện tập ngày đêm.Khi trình diễn,tôi đóng vai Phạm Ngũ Lão ngồi đan
sọt ngoài đường,mãi nghĩ đến việc nước chẳng thấy tướng Tàu qua không
thèm đứng dậy bị quân lính Tàu thích giáo vào đùi.Chẳng may thằng lính
Tàu lại thích giáo nhầm vào đùi của Phạm Tướng quân tôi thật mạnh …Kết quả ra
sao thì các bạn biết rồi đó!Nhiều tài vậy mà chắc chưa “phùng thời”
nên chưa thể đem quách sở tài làm sở dụng được.Nghĩ thế tôi nung nấu
chờ đợi…

Thời vận đã đến! Hôm đó thầy Đồng có nhã hứng cho lớp làm một đề
luận văn tự do,nôm na là mỗi học sinh tự làm một bài thơ chủ đề tùy
chọn.Tôi đắc ý lắm! Cho chết những thằng quen thói từ chương!Đây là cơ
hội nghìn năm một thuở để tôi chứng tỏ tài văn chương của mình nhằm hạ
bệ các huyền thoại trong lớp.Chủ nhật hôm đó tôi về quê tìm không khí
yên tĩnh để hồn thơ trào ra ngọn bút.Tôi suy nghĩ,suy nghĩ…rồi xuất
thần làm một giấc từ sáng đến quá trưa,tỉnh dậy mà ý thơ vẫn chưa
đến.Làm thơ đâu có dễ,phải kiên nhẫn,ý thơ có thể đến rồi đi mà ta
không hề hay biết.Tôi vừa đi vừa chờ đợi ý thơ đến,quanh co thế nào
chân lại bước vào phòng cấm của ba tôi.Gọi là phòng cấm vì nơi đây
chứa toàn sách vở,tài liệu nghiên cứu,sưu tầm của ba tôi,người luôn
căn dặn con cháu không được vào phòng này,lời răn như đinh đóng cột
không ai dám trái lệnh.Tôi giật mình toan thối lui nhưng cửa phòng lại
hé mở cho thấy hàng chồng sách vở cao ngút ngàn kích thích trí tò mò
của tôi.Hôm nay ba tôi lại có việc xuống Qui Nhơn,lần đầu tiên ông ra
khỏi phòng mà quên đóng cửa,chuyện hiếm có.Tôi len lén lách mình qua
cửa ,vào được trong phòng tôi chốt cửa lại.Bây giờ tôi hoàn toàn tự do
ngắm nghía.Không biết ba tôi để dành sách từ bao giờ mà nhiều quá!Sách
để đầy các kệ,các tủ,xếp ngăn nắp thứ tự trên bàn…,sách cũ sách mới
đủ cả, sách có hình ảnh,sách chi chít chữ,sách tây sách tàu,sách ta
thôi thì không thiếu thứ gì.Tôi nhìn quanh quất rối cả mắt,bỗng tôi
chú ý đến dãy sách trên có đề dòng chữ Thơ.Lật thử vài quyển toàn là
thơ các loại,thơ vịnh cảnh,thơ tình cảm,thơ mới thơ cũ…Một ý nghĩ
lóe sáng trong tôi.Ôi ý thơ là đây chớ ở đâu nữa! Ý thơ của người cũng
là của mình phải tiện hơn không,đỡ phải vất vả suy nghĩ.Mà nào có ai
mà biết được những bài thơ nằm trong những quyển sách cũ mèm như thế
này.Tôi cẩn thận tìm quyển sách cũ nhất,giấy ngã màu vàng ố,xuất bản
từ năm nảo năm nào của nhà Tân Việt in đủ thơ các thi sĩ danh
tiếng.Một bài thơ đập vào mắt tôi,bài thơ tả cảnh mùa thu:
” Em không nghe mùa thu,
Dưới trăng mờ thổn thức…”
Hay quá! Thơ vầy mới là thơ! Càng đọc tôi càng say sưa,hai câu cuối
mới tuyệt làm sao có cả nai vàng ngơ ngác đạp trên lá vàng nữa,thật
vừa tả cảnh vừa tả tình đúng như ý tôi tìm kiếm và chắc chắn hợp với
thầy dạy văn của tôi nữa.Không bỏ lỡ dịp may hiếm có tôi chép trọn bài
thơ vào mảnh giấy và rút êm ru ra khỏi phòng cấm của ba tôi,lòng thanh
thảng nhẹ nhàng vì đã giải quyết được một việc nan giải không tốn công
sức mấy.Bài thơ nằm trong quyển sách cũ mèm có mười thầy Đồng cũng
không tài nào biết nổi,họa chăng chỉ có ba tôi,nhưng mấy ai mà nhiều
sách như ông cụ!Tôi nắn nót sao lại bài thơ tả cảnh mùa thu vào giấy
làm bài,cuối bài thơ còn cẩn thận đề tên mình bằng chữ in để thầy Đồng
phải biết là chính tôi sáng tác.
Từ khi nộp bài cho thầy xong tôi bắt đầu mơ.Chuyến này thế nào mấy cái
thằng gọi là giỏi văn chương trong lớp phải biết tay tôi.Tôi sẽ hạ sát
ván tụi nó,đừng có mà coi thường thằng này! Vinh quang đến với ta
chẳng những lần này mà chắc chắn còn nhiều lần sau nữa vì từ đây ta đã
có bùa hộ mệnh là kho sách của ông cụ.Thầy Đồng từ đây sẽ phê đẹp
trong các bài luận văn của ta,có khi còn thầm thán phục ta nữa.
Vậy mà hôm thầy phát bài luận văn tôi cũng hồi hộp chẳng kém.Theo thói
quen,thầy phát các bài ít điểm trước.Hơn nửa lớp đã nhận bài mà chưa
có tên tôi.Thấy không,việc tôi làm đã có hiệu quả rồi đấy! Lần lượt
thằng Luyện,thằng Dzũ Chí đều đã phải lãnh bài,nghĩa là dưới điểm
tôi…rồi a ha, T Đ nhỏ nhắn cũng phải bước lên bục nhận bài của
mình,đáng kiếp con nhỏ,cũng có lúc phải thua ta chớ!Trên tay thầy còn
vỏn vẹn hai bài,nhất định là bài của tôi và của thằng Tân đờn.Thằng
này ghê thật,dám kèn cựa với thi sĩ.ồ không với tôi chớ!Tôi thiếu điều
muốn hét lên khi thầy đọc tên thằng Tân đờn trước.Tôi nhìn thằng Tân
đờn đi lên lãnh bài trước mà lòng thõa mãn.Từ đây mày hết coi thường
tao nhé,thằng văn chương!Cười người hôm trước hôm sau người cười mà!
Còn bài của tôi trong tay thầy,nhìn qua là tôi biết đấy là bài luận
văn của tôi,giấy mực của tôi,chữ viết của tôi làm sao tôi không nhận
ra..Tôi bỗng hồi hộp nôn nóng còn thầy Đồng thì hình như không hiểu
lòng tôi như lửa đốt cứ lần lựa mãi.Mau lên thầy ơi,mau tuyên bố điểm
của người giỏi văn thơ nhất là em đi!
Thầy Đồng tằng hắng giọng rồi cất tiếng giữa không khí căn thẳng của lớp học:
– Thầy báo cho các em biết là lớp chúng ta vừa xuất hiện một thi
sĩ…,một đại thi sĩ…
Tôi muốn nghẹn thở…,nhất định là tôi rồi,ôi thành công rồi,hanh phúc
thay!Cái hạnh phúc tôi chưa bao giờ có được!
Thầy mỉm cười nói tiếp:
-Đại thi sĩ ấy là trò Tấn,Lê Quang Bảo Tấn đã làm một bài thơ về
mùa thu rất hay,hay như thi sĩ,thầy đọc các em thưởng thức nhé!
Cả lớp kinh ngạc quay lại nhìn tôi…Tôi sung sướng đến cực điểm nhưng
giả bộ ngơ ngác như không có gì phải quan tâm.
Tiếng thầy Đồng ngân nga bài thơ:
‘ Em không nghe mùa thu,
Dưới trăng mờ thổn thức..”
Hình như tôi nghe lác đác vài tiếng cười…
“Em không nghe rạo rực,
Hình ảnh kẻ chinh phu,
Trong lòng người cô phụ…
Tiếng cười mỗi lúc một to hơn…
-Em không nghe rừng thu,
Lá thu rơi xào xạc.
Con nai vàng ngơ ngác,
Đạp trên lá vàng khô…”
Đến đây thì một tràng cười bật lên từ cả lớp,ai cũng nhìn tôi cười,cả
thầy Đồng cũng cười.Sao vậy,bộ ai cũng biết bài thơ này rồi sao,sách
cũ lắm mà,làm sao mà tụi nó biết được,làm sao mà thầy biết!?
Bỗng thầy nghiêm nét mặt hỏi cả lớp:
-Bài thơ này của ai các em biết không?
Gần như cả lớp nhao nhao:
-Dạ, bài Tiếng Thu của Lưu Trọng Lư ạ…
Thầy quay về phía tôi ;
-Bảo Tấn nghe chưa? Tôi cho em hai con zêrô về tội chép thơ của
người khác làm của mình,không tốt đâu nghe!
Chuông tan học reo…Tôi đứng như trời trồng,vừa xấu hổ vừa thất
vọng.Thầy Đồng bước ra cửa,tôi vội vàng chạy theo:
-Thưa…thưa thầy …xin lỗi em không cố ý vì…vì em tưởng…
thầy không biết…!
Thầy mỉm cười và nói vói lại:
– Tôi cho em cơ hội chuộc lỗi,làm bài luận văn khác sáng mai
nộp cho tôi, nhớ tự mình làm đó!
Tôi nhìn theo thầy vừa hối hận vừa lúng túng cho bài luận phải nộp
thầy ngay ngày mai.
Tôi buồn rầu lững thững đi về.Đường về nhà tôi quanh co khó đi,rải rác
phân bò khắp nơi.Tức cảnh sinh tình tôi làm bài thơ như sau:
” Đường về nhà em rất quanh co,
Quanh co mà lại lắm phân bò.
Cho nên đi đứng phải cẩn thận,
Dẫm phải phân bò chẳng thơm tho…”
Tôi đem bài thơ nộp cho thầy Đồng,thầy cho bài thơ được 4 điểm thay
thế hai con zê rô
hôm trước.Tôi không hiểu tại sao thơ tôi lại nhiều điểm hơn thơ của
thi sĩ L.T. L nhỉ?Chẳng lẽ thơ tôi hay hơn?

NT
( Viết theo lời kể của Lê Quang Bảo Tấn * )

* Lê Quang Bảo Tấn hiện giờ đang là thầy giáo dạy Anh văn tại Qui
Nhơn.Nếu có dịp về Qui Nhơn các bạn có thể nghe anh kể lại chuyện này
chắc chắn nghe hay hơn và hấp dẫn hơn bài viết của tôi, vì khi kể
chuyện anh có minh họa thêm bằng động tác rất sinh động) {jcomments on}