Tác giả: Cô Vương Thúy Nga
Cứ mỗi độ Xuân về, gần như mọi người đều giật mình thấy rằng thời gian qua nhanh quá, mới gởi thiệp chúc Xuân cho nhau đó, bây giờ lại nữa rồi!!
!! Phải nói là thời gian “phi” như ngựa hay “bay” như máy bay phản lực chứ không phải chỉ là “đi” cho nên thi nhân xưa nay vẫn dùng những thành ngữ “bóng câu qua cửa sổ” hay “nhanh tựa tên bắn”… Điều này chứng tỏ mọi người ai cũng có hạnh phúc (không phải sao?) vì chỉ khi vui mới thấy thời gian qua nhanh mà thôi (những ngày vui qua mau!) nên thi sĩ Pháp Lamartine cũng than thở:
Ôi! thời gian xin dừng cánh lại
Giờ ngọc vàng xin hãy khoan bay!
(O temps! suspends ton vol
Et vous, heures propices, suspendez votre cours!)
Thi nhân Việt Nam còn thêm hương, thêm màu cho thời gian nữa:
Màu thời gian không xanh,
Màu thời gian tím ngát
Hương thời gian không nồng
Hương thời gian thanh thanh.
Tuy nhiên trên thực tế, thời gian không chỉ đơn thuần là “nhanh” hay “chậm” hay nói đúng hơn thời gian vật lý qua cái đồng hồ là khách quan nhưng thời gian tâm lý thì tùy thuộc từng tâm trạng, có khi ta thấy thời gian lướt đi quá nhanh mà còn có khi đi chậm ơi là chậm. Thi sĩ Nguyễn Du mô tả tâm trạng phiền muộn vì nhớ nhung:
Sầu đong càng lắc càng đầy
Ba thu dồn lại một ngày dài ghê!
Câu này không phải đã gợi cho chúng ta nhớ đến câu “nhất nhật bất kiến như tam thu hề” (một ngày không gặp dài như ba năm) hay sao ?
Một em bé ở trong sân trường vắng vẻ, đang đợi mẹ đến đón thì “15 giây đồng hồ” cũng làm cho em bồn chồn, nôn nóng, muốn khóc…:
Mười lăm giây đồng hồ,
Mình nhớ Má thấy mồ
Buồn như con cá rô nó nằm trong tô!
Thật vậy, thời gian vô thường, thời gian tuy không có thực tính nhưng thời gian đã vô tình tác động lên cuộc sống của chúng ta rất nhiều và tính tương đối của thời gian làm cho mỗi người, mỗi tâm trạng, mỗi cảnh giới có thời gian riêng… Đó là lý do cho ta hiểu tại sao hai chàng Lưu Nguyễn lạc vào cõi Tiên Thiên Thai có 3 năm mà khi trở lại trần gian thì ở đây đã trải qua mấy thế hệ rồi, hai “chàng trai” mới rời trần thế ba năm, nay trở lại đã trở thành hai ông Bành Tổ rồi ! ☺ ☺ !! Tương tự như vậy, “nhất nhật tại tù thiên thu tại ngoại” (một ngày trong cảnh tù đày dài bằng ngàn năm được tự do ở ngoài) và cũng chính vì vậy chúng ta rất dễ hiểu tại sao nói chịu quả báo ở địa ngục đến mấy ngàn vạn năm… đó là vì người thọ khổ, người bị hành hạ tra tấn tù đày thì thời gian đâu có tính bằng đồng hồ, lịch… như chúng ta được!
Ở trường khi dạy về thời gian, thầy/cô giáo thường vẽ một đường thẳng, lấy một điểm làm hiện tại (HT), phía trước là quá khứ (QK) và phía sau là tương lai (TL); HT được xác định bởi một điểm, còn QK và TL chỉ được biếu thị bằng nửa đường thẳng vô định! Mặc dù chúng ta thấy được rõ ràng nửa đường thẳng QK chấm dứt ở HT và nửa đường thẳng tương lai bắt đầu từ HT có nghĩa HT chính là giao điểm của cả 3 thời quá khứ, hiện tại và vị lai nhưng chưa bao giờ thầy cô giáo lưu ý chúng ta về sự quan trọng của hiện tại hay khuyên chúng ta giữ chánh niệm, tỉnh giác, đừng bám víu quá khứ, đừng mơ tưởng tương lai… như đức Phật đã dạy:
Quá khứ không truy tìm
Tương lai không ước vọng
Quá khứ đã qua rồi
Tương lai thì chưa đến
Chỉ có pháp Hiện tại
Tuệ quán chính là đây!
Đây là bài kệ quen thuộc trong kinh Nhất dạ Hiền giả, chỉ có mấy câu nhưng chứa đựng nhiều đề tài thiền quán. Có một điều lý thú là chúng ta gần như đã bắt gặp những ý này được khai triển trong bài viết thật hay của Jules Beaulac “Hãy hái thời gian” sau đây (xin tạm dịch như sau):
Em không thể làm chậm bước thời gian lại
Nó đi qua
Nó chảy qua các kẽ ngón tay em
Như nước của phông ten
Nó trượt trong bàn tay em
Như cát của biển cả
Em không thể chụp bắt Quá khứ
Nó không còn nữa
Nó đã đi qua rồi
Cũng giống như hoàng hôn của ngày hôm qua
Nó đã biến mất
Như một kỷ niệm vụt mất đi.
Em không thể cầm tù Tương lai
Nó còn chưa đến
Nó sẽ đến vào thời điểm đã định
Giống như bình minh của ngày mai
Nó sẽ nối gót theo em
Cũng giống như sóng tấp vào bờ
Nhưng em luôn luôn có thể hái
Hiện tại
Như một món quà tốt đẹp của Trời
Món quà này giống như một cái cây:
đâm rễ rất sâu
trong quá khứ của em
tràn đầy những kỷ niệm và kinh nghiệm
như sự khôn ngoan đuợc huân tập từ nhiều đời
và nó phóng những cành dài của nó
đến tận Tương lai của em
tràn đầy hứa hẹn và hy vọng
giống như một công trình gói gọn
Hiện tại đã hoàn thành
Quá khứ em không còn nữa
Và tương lai em chưa đến
Hãy nắm lấy thời gian em đã được tặng
mỗi giây phút đi qua
hãy trân quí hái lấy nó
như nước của con suối
luôn luôn mời gọi em
Đừng lãng phí thời gian của em
Đó là tặng phẩm của Trời
Đừng vượt qua thời gian
Cũng đừng chạy theo thời gian
Hãy nắm bắt thực tại trước mặt em
Đừng nói rằng: tôi không có thời gian
Nên nói: tôi có tất cả thời gian của tôi
Đừng hà tiện thì giờ của em
Hãy dành cho người khác một ít thời gian ấy
Như Trời đã dành tặng cho em
Đừng mãi lo vội vã
Hãy nắm lấy thời gian của em
Và hãy để cho thời gian
có thời gian
giải quyết thời gian của nó
Vậy là, em sẽ dành được thời gian
Và em sẽ khám phá ra rằng
Thời gian thật tốt đẹp
Và tràn đầy Phật tánh trong đó.
Chúc em một ngày an lành!