* Bạn Thanh Phong CHSCĐ 1968-1975 có nhã ý gởi cho

Hương Xưa bài viết về Campuchia khi bạn công tác ở đây

, loạt bài nầy sẽ đăng làm hai kì.HX

Bài 1: Thành phố bên hồ Tonlé Sap

Đó là Siem Reap-thành phố tỉnh lỵ của tỉnh Siem Reap nằm ở phía

tây bắc vương quốc Campuchia, bên bờ hồ Tonlé Sap. Lâu nay mỗi

khi nhắc đến Siem Reap người ta thường nghĩ đến quần thể kiến trúc

Ăng co, di sản văn hoá thế giới mà vô tình quên đi dáng vẻ xinh đẹp

của thành phố nổi tiếng này.

Từ nhiều thế kỷ trước kia, Siem Reap bị quân Thái Lan (Xiêm)

chiếm đóng, mãi đến thế kỷ thứ 17 đế quốc Khmer dưới sự lãnh

đạo của vua Ayutthaya đã đánh thắng quân Thái giành lại lãnh thổ

nên tên Siem Reap có nghĩa là “người Xiêm bị đánh bại”. Rồi đến thời

Khmer đỏ, lại một lần nữa thành phố điêu tàn trong thảm họa diệt

chủng cho đến những năm gần đây mới được đầu tư xây dựng và

nay Siem Reap là một  đô thị năng động, hiện đại nhưng vẫn giữ

được những đường nét kiến trúc đặc thù của người Khmer.

Nếu đi từ cửa khẩu Mộc Bài, Tây Ninh (Việt Nam) theo đường bộ,

mất hơn 6 giờ xe chạy chúng ta sẽ đến Siem Reap. Bước vào thành

phố du khách như lạc vào một công viên cây xanh khổng lồ với

hàng ngàn cổ thụ tỏa rợp bóng mát trên khắp các con phố lớn nhỏ.

Có lẽ khi xây dựng thành phố, người ta đã phóng các con đường

chạy giữa rừng già nên vẫn còn những cây cổ thụ trên 300 năm tuổi

vững chãi đứng làm chứng nhân cho thời gian. Những cây bằng lăng,

knia, dầu, sao xanh, hương v.v… đường kính vài người ôm như muốn

chạy lướt theo xe níu ta dừng lại để tận hưởng cảm giác mát rượi dưới

bóng cây, tận hưởng không khí trong lành của đất trời. Những đường

phố rộng ba bốn làn xe, trải nhựa phẳng lì chạy dưới nhiều tầng lá,

sâu hun hút. Siem Reap là thành phố xanh và màu xanh cứ mải theo

chân du khách đến tận quần thể kiến trúc Ăng co. Cả một chặng

đường dài  hơn 10 km từ trung tâm thành phố đến Ăng co Thom

rồi sang Ăng co Vat, sang cả đền Ta Prom hay đồi Ba kheng cũng

một màu xanh ấy.

* Cây cầu cổ 1000 tuổi
Cùng với sự phát triển chung của đất nước Chùa Tháp, gần đây

thành phố Siem Reap cũng phát triển với tốc độ chóng mặt với hơn

200.000 dân, sân bay quốc tế Ăng co nối Siem Reap với nhiều thành

phố lớn trong khu vực cùng những công trình kiến trúc mọc lên như

nấm, trong đó có gần 300 khách sạn quốc tế qui mô 4-5 sao, mỗi

năm đón xấp xỉ 2 triệu lượt du khách đến từ nhiều quốc gia trên

thế giới.

Giá đất tăng vọt, từ vài trăm USD/m vuông lên 2000-3000 USD/m 2.

Nhiều người dân nghèo ở Siem Reap bỗng chốc trở thành triệu phú

sau khi bán đi vài ba trăm mét vuông đất, thu về bạc triệu, xây một

ngôi nhà chừng bảy tám chục ngàn USD, số tiền còn lại sắm xe ô tô

chở khách hoặc mở nhà hàng. Anh hướng dẫn viên du lịch người

Campuchia tên Sam Yin làm việc cho công ty du lịch Việt Cam chi

nhánh Siem Reap kể với chúng tôi rằng anh phải thuê căn hộ nhỏ mặt

tiền ở một con đường không phải phố chính cho vợ bán hàng điểm

tâm mà đã mất đến 1200 USD /tháng.

“ Nhưng sau khi thanh toán mọi thứ, cửa hàng cũng thu về mỗi

tháng chừng ấy tiền”, Yin cười, tâm sự. Vợ anh người Việt Nam

quê ở Cà Mau, gia đình lên đây đã hai đời, chị nói tiếng Khmer

như người Cam. Vợ chồng anh cũng đã hai lần về thăm quê,

“thăm vậy thôi chứ hầu như bà con không còn ai ở đó cả”

Các nhà lãnh đạo địa phương cũng rất thức thời trong vấn đề

sử dụng quĩ đất của mình. Để lấy mặt bằng tại khu trung tâm thành

phố cho các đơn vị thuê dài hạn chính quyền nơi đây đã quyết định

dời trụ sở của nhiều cơ quan như Trụ sở Đảng Nhân dân Campuchia

tại Siem Reap, cơ quan quân đội v.v… ra khu vực ngoại thành cùng

với việc triển khai qui hoạch mới các khu dân cư, khu nhà làm việc.

Bên cạnh đó nhằm bảo vệ sự hài hòa giữa kiến trúc thành phố với

kiến trúc Ăng co, chính quyền Siem Reap không cho phép công trình

nào xây dựng cao quá 4 tầng.

Mỗi công trình tuy mang một dáng vẻ, kể cả các khách sạn trong khu

phố Tây cũng đều có một điểm nhấn chung, đó là những những mái

ngói nhiều tầng, nhiều gian, những bức phù điêu vũ nữ Apsara hay

những pho tượng mang đậm truyền thuyết dân gian Khmer cổ…Và

không chỉ xuất hiện ở Ăng co, trên khắp đất nước Campuchia cũng

như dạo phố Siem Reap, du khách luôn gặp hình tượng rắn Naga 7

đầu trên các thành cầu, cống, các bức tường chắn công viên, hoa

viên tạo thành nét kiến trúc văn hoá đặc sắc rất riêng của xứ sở

Chùa Tháp.

Đi trong lòng thành phố dưới chút nắng mùa thu xuyên qua nhiều

tầng lá cây, đón những làn gió mát từ hồ Tonlé Sap thổi về chúng ta

mới cảm nhận hết được sự ưu ái mà thiên nhiên dành tặng cho thành

phố trẻ trung tươi đẹp này. Qua rồi những năm tháng đau thương,

bây giờ ngày cũng như đêm, Siem Reap luôn dang rộng vòng tay đón

du khách từ mọi miền đất nước đến đây để khám phá, chiêm nghiệm

một lẽ sống nào đó trong cõi nhân gian…

T.P

* Ang Co Vat

* Ang Co Thom

Bài 2:            Người Cam làm du lịch

Sang Campuchia mà chưa thăm Ăng co thì xem như chưa đến.

Tuy quần thể kiến trúc này được tổ chức UNESCO công nhận

là Di sản văn hóa thế giới vào năm 1992 song từ cuối thế kỷ

thứ  XVI, Ăng co Vat đã được các nhà thám hiểm Bồ Đào Nha

phát hiện. Và chính xác hơn nữa, năm 1860 một người Pháp là

nhà sưu tầm thực vật Hen-ri Mou-hut đã tìm thấy và ghi chép

cẩn thận. Rồi đến những năm cuối thế kỷ 19, các nhà thám hiểm

người Pháp mới đến Ăng co Vat và năm 1907 người Thái lần

đầu tiên tổ chức du lịch đến đây.

Với những giá trị vĩ đại về kiến trúc, điêu khắc, sự hoàn hảo

về cấu trúc, sự cân đối và hài hoà về tỷ lệ của các ngôi đền,

tháp, các ngọn tháp trở thành biểu tượng của đất nước

Campuchia. Quần thể kiến trúc Ăng co bao gồm Ăng co Vat,

Ăng co Thom, đền Ta Prom, đền Ba kheng v.v…không chỉ là

niềm tự hào của dân tộc Khmer mà còn mang lại nhiều nguồn

thu quan trọng trong khai thác du lịch cho đất nước Campuchia.

Ngành du lịch Campuchia tuy non trẻ hơn, phát triển muộn hơn

so với nhiều nước trong khu vực ASEAN nhưng nhờ vậy mà đất

nước Chùa Tháp đã học tập, vận dụng kinh nghiệm làm du lịch

của các nước tiên tiến để xây dựng ngành công nghiệp không

khói của đất nước mình mang một sắc thái riêng. Cùng với tiềm

năng, thế mạnh trên các lĩnh vực văn hóa, kiến trúc, lịch sử v.v…

Campuchia còn quan tâm xây dựng cơ sở hạ tầng, xây dựng cung

cách quản lý và đội ngũ nhân viên, hướng dẫn viên du lịch khá chuẩn.

Hiện nay ngay một vài công ty du lịch ở Việt Nam cũng có điểm cần

phải học tập cách làm của du lịch Campuchia, chẳng hạn từ chiếc vé

vào cổng tham quan quần thể Ăng co. Có nhiều mức giá cho vé

một, hai hoặc ba ngày tương ứng với 20 USD trở lên, vé dành cho

tất cả các điểm tham quan trong di tích và cả … phí vệ sinh, chỉ sau

một vài giây đứng trước camera, bạn đã có một tấm vé hoàn hảo in

cả ảnh chân dung của mình, ngày tham quan và ngày hết hạn.

Trong kinh doanh người Cam tách bạch giữa giá trị lợi nhuận và giá

trị tinh thần. Ngay cả khi vào viếng thăm Trại giam S. 21 hay Cánh

đồng chết, nơi tố cáo tội ác diệt chủng của Khmer đỏ cũng phải mua

vé. Du khách có thể mua vé vào tham quan Hoàng cung, tận thấy nơi

sinh hoạt của nhà vua cùng hoàng gia nhưng không thể chụp ảnh

trong ngôi Chùa Vàng. Trèo lên những bậc thang đền thiêng Ăng co

Vat (Kinh đô Chùa), như những người Khmer xưa, du khách cũng

không được đội mũ nón và không được mặc y phục hở hang để tỏ

lòng tôn kính. Tận mắt chứng kiến cảnh nhiều phụ nữ châu Âu phải

“sáng tạo” quàng thêm tấm khăn dưới chân để che hẳn phần đùi do

mặc quần ngắn khi lên đây, bất chợt tôi không khỏi liên tưởng đến

một vài điểm du lịch trên quê hương mình, lòng bâng khuâng khi nhớ

lại những anh chị Tây ba lô quần đùi, áo lót mà cứ thản nhiên lui tới

như đi vào chỗ không người, không tượng thờ, không nghi ngút

khói hương.

Dẫu biết rằng hiện tượng đó cũng một phần do du khách không

quen thời tiết, do thói quen nhưng nếu ngành du lịch quan tâm

khuyến cáo chẳng lẽ lại làm hạ giá trị của công trình, hạ thấp doanh

thu du lịch?

Du lịch không chỉ nuôi sống các nhà hàng, khách sạn, phố ẩm thực,

hướng dẫn viên…ở xứ sở Chùa Tháp. Sáng sớm tại Ăng co Thom

(Kinh đô Lớn), dàn diễn viên mặc y phục Khmer cổ đã túc trực sẵn.

Ai từ ngàn dặm đến đây đứng trước di sản văn hoá thế giới kỳ vỹ

này mà lại không muốn chụp ảnh với những vũ nữ Apsara cùng những

vị thần Ấn độ giáo chỉ với 3 đô la? Hàng vạn lượt du khách trong một

ngày, ít ra cũng vài ngàn người có nhu cầu chụp ảnh chung, vậy là có

ít nhất năm- bảy ngàn USD. Rồi những người lái xe tuk tuk chạy một

giờ 5-6 đô la (xe tuk tuk Campuchia như xe lôi ở Nam bộ, khác với

tuk tuk Lào hoặc Thái Lan ), nài voi, nhà thuyền trên hồ Tonlé Sap,

những người bán hàng  lưu niệm v.v… đều có thu nhập ổn định từ

“ăn theo” du lịch. Chưa hết, Campuchia khuyến khích việc giữ gìn và

phát triển các làng nghề thủ công truyền thống quanh các di sản như

làm đường thốt nốt, cốm giã, dệt thổ cẩm…

Trên đường vào Siem Reap, ngay cửa ngỏ thành phố, du khách có

thể dừng chân bất cứ một hàng quán nào bên đường, tự mình giã lúa

nếp bằng những chiếc cối đạp chân rồi bung cốm thưởng thức tại chỗ.

Và còn phải kể đến những đặc sản ….không giống ai như chợ côn

trùng trên đường từ Siem Reap về Phnom Penh bán nhện đen, dế

cơm, cánh cam… với biểu tượng là hai con nhện to đúc bằng bê tông

trước cổng.

Chỉ tính riêng Việt Nam đã có hàng chục công ty tổ chức các tour du

lịch sang Campuchia với hành trình 4-5 ngày đêm. Có lẽ một phần

cũng nhờ cách làm du lịch rất riêng như vậy mà du khách đến

Campuchia ngày càng đông, nhất là đến với kỳ quan thế giới Ăng co.

Tôi nhớ mãi ấn tượng khi ngắm cảnh hoàng hôn trên đồi Ba kheng,

quanh tôi như có một thế giới thu nhỏ với nhiều tiếng nói khác nhau

của du khách Anh, Pháp, Trung, Hàn, Việt, Nga, Thái …

Ai đã đến Campuchia mà không mong ngày trở lại?

T.P{jcomments on}